genootschapsverzamelingen
29
se lijk rentmeester werd hij pas in 1788. Van een
latere toevoeging van de onderste regels is geen
sprake. Het chassinet kan dus onmogelijk dienst
gedaan hebben tijdens het hierboven besproken
bezoek en ook in 1787 kan het niet gebruikt zijn.
P' üitieke woelingen
Ondanks of wellicht dankzij het bezoek van het
st idhouderlijk gezin verhevigde de strijd tussen
p itriotten en prinsgezinden zich in het daarop-
V' >lgende jaar en op de verjaardag van de jonge
erfprins, 24 augustus 1787, besloot men ter voor-
k< tilling van ongeregeldheden in alle Walcherse
steden het illumineren te verbieden.12 Een maand
later kwam het tot een uitbarsting en werden her
ei: der in de provincie huizen van patriotten ge
plunderd. In Vlissingen waren het Evert en Pieter
J; cob Clijver die de gemoederen uiteindelijk tot
bedaren wisten te brengen. De Oranjegezinden
hadden echter de overwinning geproefd en lieten
dat merken. Zelden zijn in de Republiek de ver
jaardagen van de stadhouder en zijn vrouw op
respectievelijk 8 maart en 7 augustus enthousias
ter gevierd dan in 1788. Vooral de veertigste ver-
j; ardag van Willem v lijkt een enorme politieke
lading gekregen te hebben en de Oranjegezinden
in het hele land tot grootse decoraties te hebben
aangespoord.13 In de Middelburgse stadsrekenin
gen komt een betaling van maar liefst 59.16.8
voor aan stadsarchitect Jan Bosdijk vanwege de
illuminatie op de verjaardag van de prins van
Oranje." De eerste keer dat de stad op deze dag
illumineerde! In de Middelburgse Oudheidkamer
werden tot mei 1940 twee particuliere 'illumina-
ti is' bewaard, vermoedelijk chassinetten die op 8
maart 1788 gebruikt waren." De illuminatie van
catalogusnummer 214 kwam van de woning van
n r. Huybrecht de Hase Bomme. Catalogusnum
mer 215 was een in waterverf uitgevoerde deco
ratie gebruikt aan de gevel van het huis van Wil
lem Renson, Korte Giststraat a no 131. Clijver, in
1 '88 tot rentmeester van de prins benoemd, was
in dat jaar echter burgemeester. Ook in 1789 oe
fende hij deze functie uit. Zijn chassinet kan dus
oo zijn vroegst in 1790 gemaakt zijn. Ergens tus
sen 1790 en 1795 zal het bij een verjaarsviering
van Willem v gebruikt zijn. In 1795 vluchtte het
stadhouderlijk gezin naar Engeland en na die ge
beurtenis zal geen Orangist het meer in zijn
hoofd gehaald hebben een dergelijk chassinet op
z.jn gevel aan te brengen.
1 lissingse decoraties
hoewel overal in de provincie gedurende de hele
achttiende eeuw illuminaties bij feestelijke gele
genheden te vinden waren, lijkt het of men bin-
Afb.2. Het geïllumineerde huis van baljuw A.P. Lambrecht-
sen in 1751. ZA, coll. KZGW, Zei. 111. III-222 E.
nen het Vlissingse regentencircuit hier extra aan
dacht aan besteedde. Niet voor niets zijn van een
aantal decoraties bij de inhuldiging van Willem iv
als erfheer van Vlissingen in 1751 zelfs gravures
gemaakt. Het gaat hierbij om afbeeldingen van
vijf geïllumineerde gevels, die onder meer in de
collectie van het Zeeuws Genootschap bewaard
zijn (afb. 2, 3 en 4).16
Eén van de gravures toont het huis van baljuw
Anthony Pieter Lambrechtsen. Deze had het ac
cent van de decoraties op de begane grond ge
legd. Rond de onderste vensters van zijn woning
was sierlijk en fraai beschilderd snijwerk beves
tigd met boven de voordeur en het middelste
raam twee chassinetten, waarop de wapens van
hunne hoogheden en een aantal versregels te
zien waren. Daarnaast had Lambrechtsen op alle
beschikbare richeltjes langs zijn voordeur en ven
sters 370 glazen met brandend vet laten plaatsen!
Eerste burgemeester Van de Mandere had
eveneens moeite gedaan de burgerij te impone
ren. Aan beide zijden van zijn woning had hij
twee pilasters laten optrekken, die van onder tot
boven geïllumineerd waren. Om de deur was
kunstig gesneden loofwerk aangebracht met twee