GENOOTSCHAPSVERZAMELINGEN 26 EEN ZEE VAN LICHT C.E. Heyning 'Daar stond een eere poort voor mijn huis welke zo veel licht gaf dat ik gelijk als overdag mijn sak occupeerde. Het krielde alom van de wandelaars waar toe een schoonen stillen nagt elk te meerder uit nodigde.Heel Middelburg leek in mei 1809 uitgelopen om de decoraties ter ere van het bezoek van ko ning Lodewijk Napoleon te bewonderen. Vooral 's avonds trokken de verlichte erebogen en geïllumi neerde gevels veel bekijks. Wijnkoopman Hendrik Brouwer, voor wiens huis op de hoek. van de Dam e de Molstraat een verlichte erepoort was opgericht, was zo te horen niet helemaal gelukkig met deze gan van zaken. Zoveel licht op een tijdstip dat het normaal gesproken rustig en donker was! Het was in di tijd echter gebruikelijk, bij belangrijke gelegenheden cle huizen en vensters 'met Heloten, kaarsen, lampe en brandende machinen bij Nacht, (te) verlichten en met allerhande aardige vertooningen en zinne beelden (te) verderen.'2 Middeleeuwen Al in de Middeleeuwen was het gebruikelijk op hoogtijdagen de feestelijkheden luister bij te zet ten met het ontsteken van vreugdevuren en het in optocht ronddragen van flambouwen door de in meer of mindere mate versierde straten van de stad. Vooral bij een 'blijde incomst', het eerste be zoek van een vorst aan een stad waarbij oude rechten en privileges bevestigd werden, werd van de tijdelijke decoraties veel werk gemaakt. In Middelburg werd Karei v op 14 mei 1515 bijvoor beeld ingehaald door een grote groep hoogwaar digheidsbekleders die, vergezeld door de leden van cle ambachtsgilden en de drie schutterijen, met de vorst van cle steiger buiten de Noorddam poort via de Giststraat, de Lange Delft en de Markt over de Burcht naar de Abdij liepen.3 Veel leden van de stoet droegen hierbij flambouwen en ook de straten waren ermee verlicht. Op di verse plaatsen langs de route waren stellages 'alle zeer eerlijk, kostelijk en kunstig toegemaakt' te zien waarop rederijkers toneelstukjes opvoerden. Zo stond op de hoek van de Giststraat voor het huis van Cornelis Bertelsz een schavot, waarop de kroning van de moeder van Salomo uitge beeld werd. Heel bijzonder was de versiering die de Spaanse kooplieden voor de woning van Alonso Semeijnes hadden aangebracht. Hier was een hoge door toortsen verlichte stellage opge richt waaraan twee goten waren bevestigd. Door de ene goot stroomde rode wijn, door de andere witte. Een traktatie die de vorst en zijn gezel schap zich zonder twijfel lieten smaken! Ook Christoffel Lario in de 'Gouden Leeuw' trok met zijn gevelversiering de aandacht. Langs de drie verdiepingen van zijn pand had hij flambouwen laten bevestigen, terwijl uit alle vensters haakbus sen staken, waarmee bij nadering van de stoet geschoten werd. Gedurende de hele zestiende en vroege zeventiende eeuw werd dit concept toe gepast, een optocht van vooraanstaande lede< van de burgerij langs een versierde route dl regelmatig onderbroken werd door stellage waarop zinnebeeldige toneelstukjes werden op gevoerd. In de eerste plaats was dit bedoeld al volksvermaak, in de tweede plaats werd het doo de overheid gebruikt om politieke propaganda t< bedrijven. De deugden van de vorst, elementair zaken als rechtvaardigheid, vrijheid en eerlijk handel werden op deze wijze breed uitgemeten. Illuminaties In de loop van cle zeventiende eeuw raakten d' toneelmatige vertoningen met levende personen in onbruik en ging men ertoe over met geschil derde decoraties op erebogen en gevels de bur gers op de specifieke kwaliteiten van de bezoe kende vorst of de bij een overwinning of vrecl verkregen verworvenheden te attenderen. Hi waren zinnebeeldige schilderingen, die de hel dag te bewonderen waren en 's avonds vaak oo nog op feeërieke wijze verlicht werden. Bij d 'vreugdevieringen' lag voor de gewone burgt het hoogtepunt voortaan in de nachtelijke urer Duizenden vetpotjes in verschillende kleure i werden in cle zeventiende, achttiende en negen tiende eeuw op alle beschikbare randjes en ri cheltjes van de belangrijkste gebouwen en aan zienlijkste woningen geplaatst en zorgden ervoo dat de stad 's avonds in een zee van licht baadde. Bij de ontvangst van de stadhouder in 1765 ge bruikte alleen al het Middelburgse bestuur 281' glazen en potjes voor zijn illuminaties!4 Een speciaal effect bereikte men met het plaat sen van schilderingen op transparant materiaal Bij de feestelijkheden ter gelegenheid van de vei overing van Grave in 1674 vinden we in de Mid

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 2001 | | pagina 32