\NWINSTKN
77
•erbetoon aan de grote taalman Gezelle, ruim
honderd jaar nadat hij zijn plannen voor de uit
gave van een Schuimwoordenboek had zien mis
lukken. Gezelle streed verbeten tegen de vele
lastaardwoorden en ijverde voor het recht op ge-
bruik van de volkstaal. Hij was ook de opsteller
an de prijsvraag die door de Koninklijke Vlaam-
sche Academie in de jaren tachtig van de negen-
iende eeuw werd uitgeschreven: 'Men vraagt
eene alphabetische lijst van onnederlandsche of
bastaardwoorden, die bij 't volk of in gedrukte
schriften meest gebruikt worden, voegende naast
elk zulk woord het eventueel beduidende echt
Nederlandsche woord, voor zooveel het nog, 't
zij in enkele plaatsen, 't zij overal, in levend ge
bruik te vinden zij.'
Eveneens van de Gentse Academie Structurele
•n sociale aspecten van dialectverandering - De
lynamiek van het Deerlijkse dialect door R. Van-
dekerckhove. De studie heeft een dialectgeogra-
isch en een sociolinguistisch karakter. Het onder-
oeksobject is het dialect van de West-Vlaamse
gemeente Deerlijk. Deze plaats bevindt zich na-
nelijk op de westrand van de overgangszone tus-
en de Oost- en de West-Vlaamse dialecten. Bo-
endien was het gebied dialectvast. De auteur is
ipgegroeid met dit dialect. De studie hoopt bij te
Iragen tot een beter inzicht in de dynamiek van
lialectverandering bij de huidige en vorige gene-
aties dialectsprekers.
Marina Pugliese verzorgde Le tecniche e i mate-
iali nell'arte contemporanea (Accademia Nazio-
nale dei Lincei, Rome). De kunst in deze tijd
vorclt gekarakteriseerd door een grote vrijheid
an uitvoering en uitdrukking. Dit betekent een
gebruik van onconventionele materialen, maar
geeft daardoor ook een groot conserveringspro
bleem. Om een goede conservering te bewerk
stelligen is kennis van materialen en technieken
essentieel. In bekende centra voor moderne
kunst in Europa is daarom een computerarchief
samengesteld waarin bevindingen en raadgevin
gen van bekende kunstenaars worden opgesla
gen. Daarnaast zijn tien Italiaanse kunstenaars
geïnterviewd over hun manier van conserveren.
Uit Duitsland dit keer het jaarboek Hansische
Geschichtsblatter (2000), met tal van historische
artikelen. P. Hoffmann schrijft '"Kamele" in Am
sterdam unci Sankt Petersburg. F.ine Miszelle zu
ohann Beckmanns "Beytrage zur Geschichte der
Erfindungen" 1781-1805'. Voor de scheepvaartge-
chiedenis blijkt een uitvinding van de Nederlan
der Meeuwis Meindertsz. Bakker in 1688 van niet
geringe betekenis te zijn geweest. Amsterdam
was voor grote schepen vaak moeilijk bereikbaar
door de vele steeds veranderende zandbanken en
de onberekenbare stroming in de Zuiderzee. De
auteur beschrijft de scheepskameel, met behulp
waarvan de schepen veel minder diep water no
dig hadden om de haven te kunnen bereiken.
Hoewel de scheepskamelen door technische ont
wikkelingen achterhaald zijn, is het belangrijk
deze uitvinding een plaats te geven in de scheep
vaartgeschiedenis, zeker omdat het principe in
andere vormen met andere functies verder ont
wikkeld is.
De Bayerische Akademie der Wissenschaften
geeft sedert 1988 enkele keren per jaar een boek
deel uit over ecologische onderwerpen, Rund-
gesprdche der Kommission für Ökologie. Band 20,
Rundgesprach 1999München (verschenen 2000)
heeft als ondertitel 'Bergbau-Folgeschaden unci
Ökosysteme'. Deze nieuwe uitgave bevat gede
gen verhandelingen over de milieuproblemen die
zich in Duitsland voordoen ten gevolge van
grootschalige mijnbouw in gebieden waar bruin
kool en ertsen werden of nog worden gewon
nen. Vooral in het ertsgebergte (Erzgebirge)
wordt het milieu zeer belast door zware metalen
en vrijkomende zwavelverbindingen (sulfiden).
Het ertsgebergte behoort tot de oudste mijn-
bouwgebieden van Europa; de eerste zilver-
vondst dateert er uit 1168! Ingrijpend voor land
schap en milieu zijn zeker ook de bruin
koolsteengroeven. De bruinkool wordt met
enorme machines afgegraven, waardoor grote
gaten in de bodem en hoge storthöpen ontstaan.
Door de diepe ontwatering (tot vijfhonderd me
ter), die voor de bruinkoolwinning noodzakelijk
is, ontstonden voor het behoud van de in de om
geving aanwezige, vochtige natuurgebieden bij
zondere problemen door verdroging.
De Nordrhein-Westfalische Akademie der Wis
senschaften stuurde weer een aantal or trage. De
laatste, Vortrage n 452bevat twee artikelen: 'Be-
einflussen Wolken das Klima' en 'Wirbelströmun-
gen'. Het blijkt clat wolken de aarde afkoelen
door refexie van zonnestraling en het aardopper
vlak opwarmen door reductie van de warmteaf-
straling in het heelal. Het netto-effect op de ener
giebalans van de aarde blijkt echter klein te zijn.
Ondanks de enorme betekenis van wolken is
onze kennis erover onvoldoende. De vraag is
nog steeds of wolken het klimaat actief beïnvloe
den of slechts een bijkomend verschijnsel zijn
van bepaalde klimaten. In het tweede artikel
wordt de grote betekenis van wervelstormen be
handeld, zowel in de natuur als in de techniek.
Pas in de laatste twintig jaar zijn experimentele
en theoretische hulpmiddelen ontwikkeld die een
diepgaand onderzoek naar wervelstormen moge
lijk maken.
G.G. Trimpe Burger-Mekking
