GENOOTSCHAPSVERZAMELINGEN
108
STEENFABRIEK 'DE SUZANNA JOHANNA'
G.C. de Bruijn
Hoewel lang de mening heeft bestaan dal Zeeuwse bakstenen kwalitatief niet konden concurreren met
die van fabrieken langs onze grote rivieren, heeft in Middelburg de stoom-steenfabriek 'De Suzanna Jo
hanna' vijftien jaar lang kleiproducten geleverd die in de prijzen vielen. In de collectie van het Genoot
schap bevinden zich enige objecten uit deze fabriek. Het verhaal daarbij ontbrak nog. Een stukje Mid
delburgse bedrijvigheid aan de vergetelheid ontrukt.
Steenfabricage in de negentiende eeuw
Uit een studie van Everwijn blijkt dat in 1853 het
aantal steenbakkerijen in Nederland 313 be
draagt, waarvan tien in Zeeland.' Bijna vijftig jaar
later kent ons land 558 steen- en pannenfabrie-
ken, terwijl Zeeland er dan nog negen heeft.
Onze provincie heeft kennelijk geen kans gezien
in die periode aan de groeiende behoefte aan
kleiproducten 'een steentje meer' bij te dragen.
Steenfabrieken worden geassocieerd met uiter
waarden langs onze grote rivieren en veel minder
met zeekleigebieden. Als er dan toch fabrikanten
zijn die het aandurven in het Zeeuwse steenbak
kerijen op te zetten, wordt in de gemeenteversla
gen van Middelburg (1880), als er bij 'De Suzanna
Johanna' sprake is van een bevredigende produc
tafname, opgemerkt dat dit feit 'naar wij hoper
het vooroordeel tegen den Zeeuwschen steen za
doen vervallen'. Die hoop wordt in 1883 vervuld
als de goudgele siersteen van dit bedrijf een gou
den medaille verovert op een tentoonstelling in
Amsterdam. Dit succes wordt in daarop volgende
jaren enige malen herhaald. Bij veel rijksgebou
wen die in die jaren in den lande worden opge
richt, blijkt de gele Zeeuwse siersteen uit Middel
burg populair. De afzet in Zeeland blijft beperkt.
Kennelijk is het vooroordeel in onze provincie
hardnekkiger dan elders. De Zeeuwse steen blijkt
een geduchte concurrent van de Friese gele
steen. Zo wordt geleverd aan steden als Amster
dam, Deventer, Hilversum, Nijmegen en Gronin-
Afb.l. Arbeiders aan het werk bij de Steenbakkerij 'De Suzanna Johanna' circa. 1885. za, kzgw, Zel.Ill. n-794a.