150
DEMOGRAFISCHE ONTWIKKELINGEN
perioden is de bevolkingsontwikkeling van Tho
len in de jaren negentig opvallend positief. Aller
eerst is er op Tholen, mede door de succesvolle
acquisitie van bedrijven, sprake van een slechts
geringe uitstroom van jongeren. In de tweede
plaats heeft Tholen door de nabijheid van West-
Brabant te maken met een overloop - ook van
ouderen - uit dit gebied. Daarbij komt het al eer
der genoemde uitschuifproces uit de Randstad.
Ten slotte is dit het deel van Zeeland met het
grootste relatieve geboorteoverschot, wat samen
hangt met het orthodox-bevindelijke karakter van
een deel van de bevolking.
Buitenlandse m igratie
De buitenlandse migratie in Zeeland laat in de ja
ren negentig gemiddeld een jaarlijks groeiend po
sitief saldo zien. Dat moet voor het grootste deel
worden toegeschreven aan de komst van asiel
zoekers/vluchtelingen. Toch gaat het - ook bin
nen de Zeeuwse getalsverhoudingen - om een
relatief kleine groep. Gemiddeld komen er name
lijk een kleine tweeduizend buitenlandse perso
nen naar Zeeland, verdeeld over de drie perma
nente asielzoekerscentra in Burgh-Haamstede,
Middelburg en Cadzand en zes tijdelijke opvang
centra verspreid over de diverse deelgebieden
van de provincie (met uitzondering van Tholen).
Er is geen onderzoek verricht naar de vestiging
van de asielzoekers, nadat ze de status van vluch
teling hebben gekregen, waarmee zij een grote
keuzevrijheid verkrijgen ten aanzien van het vol
gende woonadres. De indruk bestaat echter dat
velen bij het verkrijgen van de vluchtelingensta
tus Zeeland verlaten en zich vestigen in de di
recte omgeving van familie of landgenoten, die
meestal in de Randstad wonen. Dit betekent ove
rigens dat deze groep het buitenlands migratie
saldo positief, maar het binnenlands saldo nega
tief beïnvloedt.
Om het beeld van de niet-Nederlanders in Zee
land verder te completeren: er wonen hier bij el
kaar minder Turken en Marokkanen dan Belgen.
Ook Surinamers en Antillianen zijn numeriek
zwak vertegenwoordigd. Allochtone bewoners
vormen in de grote steden van Nederland een
aanzienlijk deel van de bevolking. In Zeeland
wonen allochtonen ook vooral in de steden,
maar ze zijn er procentueel veel minder sterk ver
tegenwoordigd dan in de steden elders in het
land. Desondanks komen ook in Zeeland sociale
processen zoals etnische segregatie voor en blij
ken bij de schoolkeuze dezelfde mechanismen
werkzaam te zijn als in de Randstad.
Kijkend naar het geboorteland van de eerste en
tweede generatie allochtonen, zien we dat per
duizend inwoners van de Zeeuwse bevolking In
donesië met negen het hoogste scoort. Turkije
komt op de tweede plaats met zeven en Suri
name is met vijf per duizend inwoners derde.11
Omdat de allochtonen relatief ondervertegen
woordigd zijn, mist Zeeland daardoor het verho
gend effect op het geboortecijfer, dat in de steden
van de Randstad dankzij de allochtonen al ruim
twintig jaar pregnant aanwezig is.
Natuurlijke bevolkingsgroei
Het jaarlijks doorgaande vertrek van jongeren
had tot gevolg dat het aandeel van ouderen in de
totale bevolking in Zeeland sterker steeg dan
elders in Nederland. Daarnaast is volgens de be
rekeningen van de provincie Zeeland de al eer
der genoemde pensioenmigratie verantwoordelijk
voor een kwart van de toename van de vergrij
zing.7 Gelet op deze bevolkingsontwikkeling is
het opvallend dat er in Zeeland toch nauwelijks
meer ontgroening is, dan in de rest van Neder
land, zeker als we bedenken dat de allochtonen
in Zeeland relatief sterk ondervertegenwoordigd
zijn.
Uit figuur 2 blijkt dat Zeeland gelet op de ont
groening in de pas loopt met de gemiddelde situ
atie in Nederland. Dit is met name het gevolg van
een hogere huwelijksvruchtbaarheid in een aantal
niet-stedelijke gemeenten. Thissen typeert deze
gemeenten als orthodox-bevindelijk." Zij wijken
zowel demografisch - bijvoorbeeld qua leeftijds
opbouw en echtscheidingscijfers - als wat niet-
demografische aspecten betreft van andere ge
meenten af. Hier staat tegenover dat al in de
jaren tachtig juist de twee Walcherse steden in
een CBS-publicatie worden genoemd als voorbeel
den van gemeenten die al in die tijd een modern
demografisch patroon vertonen. Dit patroon
wordt gekenmerkt door een lage vruchtbaarheid,
hoge percentages echtscheidingen en dergelijke.
Kortom, over kleine afstand zijn er grote demo
grafische verschillen aanwezig. Uiteraard heeft de
vergrijzing, maar ook cle demografische moderni
sering die zich uiteindelijk overal in de provincie
voltrok, tot een daling van het geboortecijfer ge
leid. De mate van demografische modernisering
en het tijdstip waarop de modernisering per ge
meente plaatsvond, zijn uiteraard verschillend.
Het sterftecijfer, de andere component voor de
natuurlijke groei, is ook door de hiervoor toege
lichte vergrijzing hoger geworden. Zeeland heeft
al decennia een sterftecijfer dat boven het lande
lijk gemiddelde ligt. Kaartjes over vergrijzing in
de 52c editie van de Bosatlas illustreren de stel
ling dat de vergrijzing in Zeeland tien jaar op het
Nederlands gemiddelde voorloopt.1' Voor 1999
geeft de atlas aan dat ruim 15% van cle Zeeuwse
bevolking dan 65 jaar of ouder is en uit en kaart
met prognoses voor 2010 blijkt dat voor Neder
land een gemiddelde van 15,2% te verwachten
