Naam en prent
De griffioen is een heraldische figuur, een dier
voorstellend niet het bovenlijf van een adelaar,
de oren van een paard en het onderlijf van
een leeuw. Hij symboliseert felheid, snelheid
en kracht. De buitenplaats De Griffioen dateert
uit het midden van de zeventiende eeuw.
Er bestaan van dit huis geen zeventiende- of
achttiende-eeuwse gravures. Dat is opmerkelijk.
Hermanus van de Putte, die in 1692 als eigenaar
wordt genoemd, had voldoende financiële
middelen om zich een plaats in een kroniek,
bijvoorbeeld in de Cronyk van Smallegange,
te verschaffen.4 Dat de buitenplaats aan het eind
van de zeventiende eeuw bestond, is zeker:
op de kaart van Cornelis Goliat die in de Cronyk
van Smallegange is opgenomen, staat het huis
duidelijk afgebeeld. Het is mogelijk dat Van de
Putte als eigenaar geen gravure heeft laten
maken, omdat hij op het moment waarop Goliat
zijn kaart maakte, nog geen eigenaar was.
Het kan ook zijn dat hij het bestaande huis niet
mooi genoeg vond en wilde wachten tot de
buitenplaats verbouwd was.
Op de kaart van Goliat heeft het huis twee trapgevels
en is het voorzien van een achterhuis. Tevens
is een huisje te zien dat gedeeltelijk boven
de Domburgse Watergang was gebouwd.
Achter de buitenplaats was een tuin aangelegd,
terwijl aan de andere kant van de Domburgse
Watergang, 'Overwater' geheten, ook een grote
tuin is getekend. Deze hoorde eveneens bij het
huis. De tuinen vertoonden de kenmerken van de
renaissancetuin buiten de steden.5 Ze bestonden
uit een complex van vierkanten en rechthoeken
binnen een haag. Het huis gaf uitzicht op de
tuin. Een zichtlaan verdeelde de tuin achter het
huis in twee gedeelten. Deze tuin was omzoomd
met bomenlanen. Het midden van de tuin kwam
niet uit op het midden van het huis. 'Overwater'
bestond uit een samenstel van moestuinen en
een boomgaard, doorsneden met rechte lanen.
De tuin was aan drie zijden omringd door water.
De zuidzijde was afgesloten met een boomgaard.
Walcherse Arkadia
ln de Walcherse Arkadia, in de jaren 1715-1717
geschreven door de Vlissingse predikant
Mattheus Gargon, wordt de buitenplaats
De Griffioen bijzonder geprezen, ln dit boek
worden 'oorspronk, heerlijkheden, ambachten,
vliedbergen, dijken, stroomen, zeeden, rechten,
aanwassen, grondbraken, lusthoven, oudheden
enz. van Walcheren nagespoort en opge-
heldert'. Gargon beschrijft de route die
de Middelburgse burgerij in de zomer over
Walcheren placht te maken om de lezer op
de hoogte te stellen van het schone arcadische
platteland van Walcheren. Het centrale
logeeradres in de Arkadia is De Griffioen.
Uit zijn beschrijving blijkt dat de tuin inmiddels
was veranderd. Wanneer men van de vest naar
binnen wilde, kwam men door een buitenpoort.
Links van het huis was een wijngaard met een
kas met druiven. 'Daarvandaan kwamen zij in
een vermaaklijk Speelhuis, dat zijn uitzicht op de
buurhoven en wijduitgestrekte weiden had, en
van den stil stromenden watergang bespoelt
wierd.' De watergang zat vol vis, maar er werden
geen fuiken uitgezet, omdat die de watergang
zouden kunnen verstoppen. Er werden schep
en sleepnetten gebruikt, die 'ons visch genoeg
verschaffen'.
Aan het eind van de tuin stond een dubbele rij
sinaasappelbomen, terwijl de manteling voorzien
was van palm- en bloemperken. Beelden en
vazen versierden er de tuin. Rechts van het huis
bevond zich een uitgestrekte vijver, met aan
beide zijden een groenvoorziening, en
voortwandelende kwamen zy by een schoon
lust-prieel, dat aardig gebouwd, en nog aardiger
geschilderd was: want de Pylaaren, die op 't hout
alleen geverwd waren, scheenen uit den grond
uit te schieten, en 't gebouw te onderschragen.
Het Prieel had de gedaante van een Tempel,
daar eenige beelden stonden, die ieder als
uitnodigden, om in te treden, en niet alleen de
genoeglijkheid van den Hof te genieten, maar
ook aan het uiteinde van eene lange hooge dreef
een groot gedeelte van Middelburg te zien.'
Aan het eind van de vijver, rechts van de buiten
poort, stond een levensgroot beeld. Linden
beschutten het huis tegen weer en wind en
zorgden voor een koele ingang.6 De eigenaar
Hermanus van de Putte wordt in de Arkadia
'Heerman' genoemd.
Hermanus van de Putte en Maria van den Brande
Hermanus van de Putte, door F. Nagtglas een
kundig en achtenswaardig man genoemd,
en Mattheus Gargon waren zeer goede vrienden.
Hermanus en zijn vrouw Maria van den Brande,
die aan kanker leed, hadden in 's-Hertogenbosch
kennisgemaakt met de predikant Mattheus
De buitenplaats De Griffioen
11
