Figuur 2.
Litho van de gravure van Sadder. ZA, coll. KZGW. Z.1.11-1358.
Ay.l.-.
Rume Lij Let Dorp Baarland, A° 1606.
Een prent vol raadsels
Nu we de herkomst van de prent hebben
ontdekt, blijft nog de vraag wat hij eigenlijk
voorstelt. Het opschrift luidt:
'A. Vestigij d'Antichita presso a Barlant, villagio
celebre dell' lsola Suijdbevelant, nel' Contado
di Selanda. B. monticelli di terra adgesti per
mano et industria d'huomini nelle cime di quale
si saluono gl'Armenti, soprgiunti da qualche
inuopina alluuione, per argini rotti ad accessione
straordinaria della marina allangandosi facilmente
per la sua bassezza tutta quel'paese.
Marco Sadeler excudit. 49.'
In vertaling: 'A. Resten van de Oudheid bij
Baarland, een beroemd dorp op het eiland Zuid-
Beveland in het Graafschap Zeeland. B. BeTgjes
van aarde, opgeworpen door de hand en de
ijver van de mensen, op de top waarvan zich de
kudden verzamelen als zij worden overvallen
door onverwachte overstromingen, door dijkdoor
braken of bijzondere toevloed van de zee,
die zich gemakkelijk toegang verschaft wegens
de laagte van het land. Marco Sadeler heeft
[deze prent] uitgegeven. 49.'
De prent bevat dus niet alleen ruïnes, maar ook een
vliedberg (bij B, aan de linkerkant), en daarbij
de (onjuiste, maar eeuwenlang voor waar
aangenomen) verklaring dat deze bergjes dienden
als vluchtplaats bij overstromingen van de zee.
Voorzover bekend is dit zelfs de oudste
afbeelding van een Zeeuwse vliedberg. De vorm
en de schaal kloppen precies en het is duidelijk
dat de ontwerper van de prent goed op de
hoogte was van deze typisch Zeeuwse
aardwerken. Het onderschrift toont ook aan
dat men omstreeks 1600, circa 250 jaar nadat
de kasteelbergjes buiten gebruik waren geraakt,
al niets meer wist van hun oorspronkelijke
functie.
32
Genootschapsverzamelingen
