T
s
f
P~
f f
ff 1
mi
ir I 1 x 1
p
1 !if
Figuur 3.
Dienstregeling Provinciale Stoombootdienst op de Ooster
en Westerschelde en andere openbaarvervoersdiensten.
1923. ZA, KZGW, Zei. 111. 1-222.
Kunstenaars op reis
Kunstenaars trokken niet alleen naar de kunste
naarskolonies, ze gingen ook gewoon op reis.
De tweede helft van de negentiende eeuw was
ook in dit opzicht een hoogtepunt. De trein en
de stoomboot brachten kunstenaars naar de
verste uithoeken van Europa. Uiteraard bezochten
ze dan ook graag hun collega's in de kunste
naarskolonies, zodat deze geregeld op buiten
lands bezoek konden rekenen. Vooral Barbizon
was internationaal bekend. In Nederland trokken
Laren en Katwijk vooral Duitse kunstenaars,
terwijl Domburg en Bergen populair waren bij de
Belgen. Bergen werd zelfs hun toevluchtsoord
tijdens de Eerste Wereldoorlog. Maar ook
Volendam, Edam en Marken, die bij Nederlandse
kunstenaars niet populair waren, werden bezocht
door drommen buitenlandse kunstenaars.
T.'<
mmê
r
>C r
s kï
-
r-
i
V.
1 1 L
1 ',r
"'SS*
i
'K
is
f 'V.
:r \z
r:
B'i
'i
Ook aan deze categorie werden in het afgelopen
voorjaar een tentoonstelling (in het Haagse
Gemeentemuseum) en een boek gewijd.
Hans Kraan, die werkzaam was bij het Rijks
bureau voor Kunsthistorische Documentatie,
verzamelde gedurende vele jaren gegevens over
buitenlandse kunstenaars in Nederland en
verwerkte al zijn informatie in het boek Dromen
van Holland. Hij geeft een overzicht van
honderden schilders die kortere of langere
tijd door Nederland reisden. Vooral in de periode
1880-1914 beschouwden zij Nederland, dat nog
nauwelijks geïndustrialiseerd was, als een paradijs
van folklore, klederdrachten, ongerepte land
schappen en niet te vergeten dode stadjes