J. Kramer-Vreugdenhil,
Eilandbewoners. Bezetting en inundatie in drie
Walcherse dorpen.
Waalre/Vlissingen 2001. 332 biz., geïllustreerd.
ISBN 90-9015187-7. Prijs: 23,95.
De jaren dertig en veertig betekenden voor het
geïsoleerde en behoudende Walcheren ware
cinni horribiles. In hoog tempo volgden
de ingrijpende gebeurtenissen elkaar op.
De bewoners werden getroffen door achtereen
volgens de crisisjaren en een ermee gepaard
gaande armoede en werkloosheid, een oorlog
met verwoestende bombardementen,
inkwartiering en Arbeitseinsatz, een geweld
dadige bevrijding met inundatie en evacuatie,
een moeizame wederopbouw van een inmiddels
kaalgeslagen eiland, ontoereikende herstel
betalingen en een braindrain door de massale
verhuizing van boeren naar de Noordoostpolder.
Dr. J. Kramer-Vreugdenhil (Meliskerke 1930)
promoveerde vorig jaar november aan de vu op
de oorlogsgeschiedenis van drie Walcherse
dorpen, Aagtekerke, Grijpskerke en Meliskerke.
Om goed te kunnen begrijpen hoe de bewoners
reageerden op wat over hen heen kwam,
plaatst mevrouw Kramer in haar proefschrift de
betreffende dorpen in een breed kader en schetst
ze de omstandigheden waarin beslissingen
genomen moesten worden. Wat enerzijds de
kracht van het onderzoek is, betekent anderzijds
daardoor ook dat het lang duurt voordat
de auteur bij het eigenlijk onderwerp van haar
studie aanbelandt: slechts drie van de in totaal
zeven hoofdstukken betreft de 'bezetting en
inundatie' die de ondertitel ons belooft.
Een van de grote vragen die de onderzoekster zich
stelde, luidt: In hoeverre waren de dorpsbewoners
'goed' of 'fout'? De kracht van haar proefschrift
is dat ze zich voor het antwoord op onder andere
die vraag ook heeft gewend tot de oral history
ze heeft veel ooggetuigen geïnterviewd. In het
eerste jaar werd het nieuwe gezag makkelijk
geaccepteerd, want gehoorzaamheid aan het
gezag gold immers als een goddelijk gebod.
De kerken waren in het algemeen conservatief en
gezagsgetrouw; er volgden dan ook geen
reprimandes van de kerk of voorschriften hoe te
handelen. Alleen wie op zondag werkte, kwam in
de problemen. Bovendien was 'buigen en
Figuur 1.
Aagtekerke 1945; foto uit besproken boek.
