de houten toren van de heren van Zanddijk door een bakstenen kasteel. Dit zou betekenen dat de kapel sinds de bouw van het kasteel in 1280 al in gebruik was als privé-kapel van de familie Van Borsele. Volgens een summiere beschrijving van Ermerins bevond zij zich tussen een gebouw met twee verdiepingen en een zware hoektoren. Mogelijk was deze sinds de bouw van het kasteel in 1280 al in gebruik als privé-kapel voor de familie Van Borsele. Over het interieur is weinig meer bekend dan dat er een altaar stond met twee kleine zilveren kandelaars.9 Van de, buiten de kasteelmuren gelegen, Mariakapel zijn het stichtingsjaar en de stichter eveneens onbekend. In het onderschrift van een inventaris lijst van schenkingen aan de kapel wordt gesproken over wijlen Wolfert van Borsele als stichter van de kapel en een van de schenkers.10 Uit de lijst wordt niet duidelijk om welke heer het precies gaat, maar mogelijk wordt Wolfert i bedoeld. Hij is de eerste van zijn geslacht die de naam Wolfert draagt en wordt beschouwd als de eerste heer van Veere. In de kapel waar Wolfert lag begraven, fundeerde een van zijn zonen in zijn testament een eeuwige kapelanie." Om welke kapel het hier gaat is niet bekend. Toch is het goed mogelijk dat Wolfert i, naast een huiskapel, een kapel stichtte die zou fungeren als grafkerk voor de heren van Veere. Dit zou betekenen dat hij zelf in de Mariakapel werd begraven en dat de kapelanie hier werd gesticht. De fundatie van de kapel vond in dat geval plaats voor 1299, het jaar van Wolferts overlijden. De exacte stichtingsdatum kan alleen worden vastgesteld na de vondst van nieuw archiefmateriaal en een archeologisch onderzoek. In 1484 verzocht Wolfert VI de bisschop om de Mariakapel tot een collegiale kerk te verheffen. Het college van Sandenburgh kreeg dezelfde voorrechten, inkomsten en lasten als het kapittel van de Veerse Onze-Lieve-Vrouwekerk. Dit kapit tel met twaalf kanunniken had Wolferts vader Hendrik n tussen 1464 en 1471 gefundeerd. Toen Wolfert vi in 1487 overleed, vernieuwde zijn dochter Anna van Borsele de beschikkingen van beide kapittels en schonk geld en land, zodat ze een onafhankelijk bestaan kregen.12 Aan de Sandenburghse kapel waren acht kanunniken, vijf kapelaans, een zangmeester en vier koorzangers verbonden.13 De Mariakapel was bereikbaar via een stenen brug en een poort en vanaf de linkerzijde van de binnenplaats van het kasteel. Het was een eenbeukige kerk met een leistenen dak en een klokkentoren. Ter hoogte van de overgang tussen het schip en het koor stond een kleine aanbouw, de sacristie. In de kapel bevond zich een bibliotheek. In het koor lagen de graven van de heren van Veere en er waren vier glas-in- loodramen aangebracht. Aan de rechterzijde van het hoogaltaar was een kleine kapel met het dubbelgraf van Philips van Bourgondië en Anna van Borsele." Er zijn maar weinig afbeeldingen van de Mariakapel. Zij is te zien op het Panorama van Walcheren uit omstreeks 1550. Een tekening naar opme tingen van Isaac Hildernisse geeft de kapel weer als een zeer langgerekt gebouw. Zij is echter niet afgebeeld op een overzicht van de funderings- resten uit de achttiende eeuw. Naast de weinige afbeeldingen is er vrijwel niets bekend over verbouwingen en onderhoud met betrekking tot de kapel. Tussen 1477 en 1479 vonden reparaties plaats aan de toren, waartegen een houten steiger was geplaatst om het dak te repareren. De vloer werd geschuurd en het uurwerk gerepa reerd. Op 18 mei 1479 witte schilder Adriaen de bibliotheek en het interieur van de kapel en hij dichtte de scheuren in de muren.15 Van doop en huwelijk tot begrafenis De Mariakapel gebruikten de heren van Veere dikwijls voor het voltrekken van hun huwelijken en het ten doop houden van hun kinderen. Er is helaas weinig archiefmateriaal bewaard gebleven dat inzicht geeft in de viering van deze gebeurtenissen in de kapel. De doop was een feestelijke maar plechtige aangelegenheid, waarbij prominente personen als doopgetuigen fungeerden. Karei (1451 -1464), zoon van Wolfert vi en Mary Stuart, is het eerste kind waarvan bekend is dat het werd gedoopt in de Mariakapel. Zijn doopgetuige was Karei de Stoute. In 1470 vond de doop plaats van bodewijk, de tweede zoon van Wolfert VI. Zijn peter was de bisschop van Luik.16 De eerst bekende bruiloft in de Mariakapel was in 1444 tussen Wolfert VI en Mary Stuart. In 1469 huwde hij voor de tweede keer, ditmaal met Charlotte de Bourbon. Het huwelijk van zijn oudste dochter Anna met Philips van Bourgondië in 1485 werd eveneens voltrokken in de Mariakapel. Naast de doop en het huwelijk vond ook de dood een plaats in de Mariakapel. De heren van Veere 138 De heren van Veere en de Mariakapel

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 2002 | | pagina 20