mil
de zet aan de familie Eversdijk, die vervolgens de
deskundigheid van De Bruas in twijfel trok.22
Later zou blijken waarom: zij had zelf op de arts
druk uitgeoefend om zijn getuigeverklaring over
Anna Elisabeth ten gunste van haar te wijzigen.
Ze vond het kennelijk vanzelfsprekend dat
De Bruas zijn bevindingen over Schorer eveneens
had bijgesteld. Het vonnis liet er geen misver
standen over bestaan: het huwelijk werd nietig
verklaard, zijnde vanaf het begin 'nul, egeen en
van onwaarde.' Prettige bijkomstigheid van een
nietigverklaring was dat de voormalige echte
lieden onmiddellijk na de uitspraak konden
hertrouwen, maar Willem Schorer nam er geen
genoegen mee. De boedelscheiding zinde Willem
Schorer evenmin. Anna Elisabeth zou alles mogen
behouden wat zij voor en tijdens het huwelijk
had ingebracht, inclusief de geschenken van
Willem Schorer. Voor hem was het vonnis aan
leiding om de hele scheidingszaak voor te leggen
aan de Hoge Raad in Den Haag.23
De geslachtsdrift van Willem Schorer
Voor de Hoge Raad kwamen nieuwe feiten aan
het licht. De Bruas bekende dat hij oorspronkelijk
een andere verklaring had opgesteld over de
fysieke gesteldheid van Anna Elisabeth en dat hij
die op verzoek van haar familie had gewijzigd.
De familie was immers niet blij met zijn con
statering dat Anna Elisabeth alle tekenen droeg
'van als nog Maagd te zyn door de zeer naauwe
gesteldheid der deelen' en 'dat 'er nooit genoeg-
zaame moeite toe gedaan is, en verzuim van
goede raadpleegingen, Natuur en Xonst hulp
middelen in het werk gesteld te hebben, zynde
ik onderschreevene volkoomen van gedagte, dat
de voorn. Dame, door hulp van zulke middelen
in staat is om gedefloreert [ontmaagd] te kunnen
worden
Hadden de Middelburgse schepenen dit geweten,
dan was het voor hen duidelijk geweest dat
Anna Elisabeth weliswaar een zeer nauwe vagina
had, maar dat ze de adviezen van De Bruas over
hoe haar wellust op te wekken, in de wind had
geslagen.24
Figuur 2.
Degene die in de 18de eeuw met de in dit artikel besproken
problematiek in de openbaarheid trad, kon met dit soort
humor geconfronteerd worden. 'The Inspection', circa 1780.
Uit: The Amorous illustrations of Thomas Rowlandson,
with an intr. of William G. Smith, 1983.
De Haagse raadsheren vertrouwden de arts niet meer
en besloten hem nader te verhoren. Had Anna
Elisabeth nu wel of geen 'natuur- konst- en
hulpmiddelen' nodig, was hun vraag. De Bruas
verklaarde over het inwendige onderzoek bij haar,
'dat zyn voorste vinger niet wel konnende
inbrengen, als dan zyn duim daar in met geweld
inbragt, zoodaanig, dat het bloed op volgde,
waar door alreeds een groote verwydering maak
te, behalven de opgegeeven raad van middelen,
die de Dame heeft konnen in het werk stellen
zonder zyne hulpe.' Anna Elisabeth zou alleen
'bekwaam [zijn] voor een, die klein en sterk is.'
Of De Bruas haar ook concrete suggesties aan
de hand had gedaan voor methoden 'waar door
dezelve zig zelfs zou kunnen brengen in staat,
om door een Man ten volle bekend te kunnen
worden', luidde de volgende vraag. 'Ja', ant
woordde hij.25 Via Bernard Siegfried Albinus,
Hiernoymus David Gaubius en Adriaan van
Rooyen, hoogleraren aan de leidse universiteit
die als getuigen-deskundigen Anna Elisabeth
eveneens hebben onderzocht, kwam de onder
zoekscommissie ter ore wat De Bruas had
aangeraden: 'dat zy zig door behulp van een
yvoire naaldekooker volkoomen zoude kunnen
in staat stellen.'26
Het leek er veel op dat Willem het proces zou
gaan winnen. Maar Anna Elisabeth kwam met
een nieuwe beschuldiging. Willem had namelijk
in woordenwisselingen met haar gezegd dat
hij lange tijd niet in staat was geweest met
haar noch met andere vrouwen de liefde te
bedrijven.27 En dat niet alleen, Willem had op
zulk een gewelddadige wijze geprobeerd haar
te ontmaagden dat zij genoodzaakt was geweest
hem ver van zich af te duwen en zich stevig te
verweren.28
Een nieuw onderzoek werd gelast, deze keer door
professor Schwencke, dokter Middelbeek en
chirurgijn Van Niel,29 maar zover hoefde het niet
meer te komen. De vechtende partijen sloten
een compromis en legden hun afspraken over de
boedelscheiding vast bij notaris Adriaan Paeys.30
In 1750 kwam de Hoge Raad met de uitspraak
dat Anna Elisabeth Eversdijk 'het ten uiterste
fatale ongeluk heeft gehad van met behoorlyke
formaliteit in Facie Ecclesiae [voor de kerk] te
zyn getrouwt met Mr. Willem Schorer raadsheer
in den Raade van Vlaanderen binnen Middelburg
voorn, op den 30 Junyvan den Jaare 1740.
Toenmaals nog maar den ouderdom van agttien
jaaren bereikt hebbende.
Impotentie en frigiditeit
97
