5 juli 1611, 'volghende den teneur van de
Caerte'.42 Dit betekende dat de trekking plaats
vond in het openbaar, onder toezicht van
speciaal aangestelde officiers, om fraude te voor
komen. Alle prozen werden voorgelezen, winnaar
of niet. De trekking duurde bijna twee maanden
en ging dag en nacht door. De aanvangsdatum
van de trekking van de Hulsterse loterij werd
zoals gezegd uitgesteld. Vóór 10 augustus 1662
waren alle loten getrokken. Er is een briefje van
die datum bewaard gebleven, waarin een van
de prijswinnaars meldt zijn prijs te hebben ont
vangen.43 De opbrengst van de loterij bedroeg
een schamele 275 pond, bij lange na niet genoeg
om het weeshuis uit de financiële problemen te
halen.
gebleven. Er is dan ook reden om aan te nemen
dat in kleine, nog te onderzoeken archieven meer
loterijaankondigingen, met mogelijk waardevolle
informatie over de Zeeuwse loterij, bewaard
zijn gebleven.
Met dank aan Stichting Postuniversitair Kunst
historisch Onderzoek en dr. Truus van Bueren,
vakgroep Kunstgeschiedenis, Universiteit Utrecht.
De opbrengst van de Arnemuidense gasthuisloterij
bedroeg 2613 pond. Dit bedrag werd niet
gebruikt voor de bouw van een gasthuis, maar
kwam ten goede aan de stadskas. Dit schoot de
kerkenraad van Arnemuiden uiteraard in het
verkeerde keelgat. Pogingen om het geld alsnog
voor de oprichting van een gasthuis te reserveren,
mochten niet baten.
Na afloop van een loterij werden er trekkingslijsten
gedrukt waarop alle prijswinnaars en de door hen
gewonnen prijzen stonden vermeld. Dergelijke
kaarten zijn schaars; er zijn slechts enkele exem
plaren bewaard gebleven.44 Van de Arnemuidense
loterij van 1611 bestaat ook een dergelijke lijst
(zie fig. 5). De prijswinnaars zijn weergegeven per
stad. Deze lijsten werden verspreid door het hele
land, zodat iedereen kon zien of hij of zij iets
gewonnen had. Waarschijnlijk werden, net als bij
andere loterijen, de prijzen thuisbezorgd indien
men niet in staat was ze op te komen halen.
Het onderzoek van de Zeeuwse archieven heeft
aangetoond dat de loterij in het zestiende- en
zeventiende-eeuwse Zeeland even populair
was als elders in de Noordelijke Nederlanden.
De afloop van veel loterijen was onfortuinlijk,
wat niet te wijten was aan gebrek aan publiciteit.
De publiciteitscampagnes deden niet onder voor
die van tegenwoordig; men was zich terdege
bewust van het belang van goede publiciteit voor
het slagen van de loterij. De reclamecampagnes
in Zeeland verschilden in opzet niet significant
met die elders in de Nederlanden. De loterijkaart
was ook in Zeeland het belangrijkste publici-
teitsmiddel. Daarnaast zijn er in de Zeeuwse
archieven vergeleken met andere gebieden
opvallend veel andere aankondigingen bewaard
Figuur 5.
Kaart met prijswinnaars van de Arnemuidense gasthuisloterij
van 1611. za, Archief stad en gemeente Arnemuiden i,
inv. nr. 1148.
132
Reclame voor Zeeuwse loterijen
