Boekbesprekingen
Zeeland - Van Toen en Nu. Deel i: Bewegend
Zeeland. Redactie: Liesbeth van der Doe-van
der Geest, Aad de Klerk, Roelof Koops, Siebrand
Krul, Peter Sijnke. Beeldredactie: Katie Heyning.
Fotografie: Mechteld Jansen. Tekst: Jan van
Damme.
ISBN 90-400-1636-4. Uitgeverij Waanders,
Zwolle, 2004. Prijs: 3,50
(volgende delen: 4,50).
www.zeelandvantoenennu.nl.
Tussen 1996 en 1998 verscheen bij uitgeverij
Waanders Ach Lieve TijdZeeland, een reeks van
negentien katernen waarin twintig eeuwen
Zeeuwen en aspecten van de gewestelijke
geschiedenis werden behandeld. De reeks was
kennelijk een succes. Waanders is nu een nieuwe
serie gestart: Zeeland - Van Toen en Nu. In
zestien maandelijkse afleveringen zal de
historische achtergrond van telkens één opvallend
thema uit het erfgoed van de provincie aan de
orde komen.
Elk deel zal 24 bladzijden tellen (het eerste deel
telt nochtans 29 bladzijden, als men de drie
bladzijden voorwoord en het overzicht van de
zestien afleveringen buiten beschouwing laat).
De lezer die alle afleveringen aanschaft, zal
uiteindelijk een 'uniek naslagwerk' van 392 blad
zijden met 850 illustraties bezitten, zo meldt de
brochure die de reeks aan de man moet brengen.
De verhouding tussen het aantal bladzijden en
het aantal afbeeldingen, alsook het formaat
hiervan, maakt duidelijk dat Van Toen en Nu
op hetzelfde concept is gebaseerd als Ach Lieve
Tijd: het beeldmateriaal neemt de belangrijkste
plaats in.
Het vouwblad dat ter gelegenheid van de start van
deze uitgave is verschenen, meldt dat behalve het
bekende erfgoed ook verrassende, onbekende
sporen van het Zeeuwse verleden zullen worden
behandeld. Deel 1 maakt dit inderdaad waar. In
vogelvlucht worden zestien plaatsen behandeld
die de geschiedenis van de mobiliteit in Zeeland
illustreren. Bekende plekken, zoals het wegcafé
De Rode Leeuw aan de rijksweg A58, de stoom
tram Goes en het vliegveld 'Haamstede', worden
afgewisseld door onopvallende curiosa, zoals
het voormalige tramstation Pyramide en een
Peugeot-uithangbord in Uzendijke, het wacht
lokaal voor de tram in Heille en een ANWB-weg-
wijzer in Philippine. Men verwacht dus geen
afgeronde geschiedenis van verkeer en vervoer
in de provincie; zowel de reeks als geheel als
iedere aflevering afzonderlijk bieden slechts
capita selecta.
De tekst bestaat uit een korte beschrijving van de
geselecteerde objecten en de veelal uitvoerige bij
schriften van het beeldmateriaal, die doorgaans
goed duidelijk maken wat er te zien was en is. De
meeste afbeeldingen, waaronder veel historische
foto's en documenten, zijn gedateerd. De afdruk-
kwaliteit is uitstekend. Wel schiet hier en daar
de verantwoording tekort, bijvoorbeeld op blz. 8,
10, 11, 15 en 17, waar de historische afbeeldin
gen om onduidelijke redenen niet gedateerd zijn.
Ook verduidelijken sommige bijschriften ondanks
de uitvoerigheid niet echt goed wat er te zien is.
Zo wordt op blz. 8 in tekst en bijschrift tamelijk
uitvoerig ingegaan op het Brigdamse kerkenpad
bij Middelburg, waarbij verwezen wordt naar
de opgenomen negentiende-eeuwse kaart. De
lezer weet echter na lezing nog niet waar op de
kaart het kerkenpad eigenlijk te zien is. Ook zal
slechts een enkeling kunnen zien 'dat het paadje
oorspronkelijk twee keer zo lang was als nu'.
Ligging en lengte van het pad worden pas duide
lijk wanneer je er een moderne topografische
kaart bijhaalt. De tekst sluit hier niet goed aan
bij de illustratie.
Soms worden de oude en de nieuwe situatie naast
elkaar afgebeeld, en ook dat levert verrassende
plaatjes op, zoals dat van de stoomwatertoren
van Burgh-Haamstede, die later vrijwel onherken
baar tot woonhuis is verbouwd. Mooi zijn ook
de twee opnamen van het Kanaal door Walcheren
op blz. 16, die op hetzelfde punt zijn gemaakt,
de eerste rond 1870 bij het graven, de tweede
thans. De meeste afbeeldingen zijn functioneel,
al glijdt de keuze een enkele keer af tot het
wat sentimentele niveau van een toeristische
brochure. Voorbeelden daarvan zijn blz. 8 (foto
paardentram) en blz. 25, waar een paginagrote
maar volstrekt nietszeggende foto van de stoom-
158
Boekbesprekingen
