uit het feit dat Sluis in die tijd zogeheten gene
raliteitsland was. Als onderdeel van Vlaanderen
viel dit op de Spanjaarden veroverde gebied
onder direct toezicht van de Staten-Generaal. Het
dagelijks bestuur ervan, de Raad van Vlaanderen,
zetelde in Middelburg. De Staten van Zeeland
hadden in Zeeuws-Vlaanderen alleen wat te zeg
gen over het Committimus, de streek rond Axel,
Terneuzen, Biervliet, Lillo. Het is mogelijk, dat
een deel van de Zeeuwse Moren tien jaar na aan
komst in Middelburg via de Spanjaarden naar
Marokko is gestuurd.22 Verder archiefonderzoek
naar deze groep is nog mogelijk.23
Reder Pieter van der Haegen en kapitein Melchior
van den Kerckhoven
Laten we nu eens kijken naar de Nederlanders die
betrokken waren bij de groep Afrikanen die in
Middelburg kwam. De economische belangen van
de reder van het schip en van de kapitein waren
in het geding toen zij 'hun' Moren in Zeeland
niet mochten verkopen. Zij probeerden te redden
wat er te redden viel. De reder was Pieter van
der Haegen, koopman uit Rotterdam. Zijn naam
wordt ook gespeld als Pieter van der Haghe,
Verhaech, Verhagen en Verhaegen. Hij had het
schip naar Middelburg laten brengen, en de
Moren waren dus zijn 'lading', totdat de Staten
van Zeeland op 15 november 1596 besloten hen
vrij te laten.
Van der Haegen had eerder in Hamburg gewoond,
en in 1591 in Amsterdam.24 Ook in 1594 is Pieter
van der Haegen nog in Amsterdam. Hij handelt
in 1594 en 1597 in laken.25 Van Amsterdam gaat
hij naar Rotterdam, waar hij zich vanaf 1596 in
verschillende scheepsondernemingen steekt. Hij
wordt getypeerd als een ondernemend, maar
weinig voorzichtig man: 'Eerder een speculant
dan een degelijk koopman'.26 Ook is hij een ver
mogend man; in 1599 bedraagt zijn vermogen
120.000 florijnen. De reizen die hij organiseert
in 1599 lopen echter allemaal fout af en Van
der Haegen verliest zijn kapitaal en verarmt. Hij
gaat in Zeeland wonen: in 1603 woont hij in
Middelburg.27 Zijn reputatie wordt er in die jaren
niet beter op, zoals bijvoorbeeld blijkt uit een
typering door de Leidse professor Baudius in een
brief in het Latijn aan Hugo de Groot in 1607
over allerlei schandalen in families uit de koop
manswereld. 'Vanderhagio' wordt hierin neergezet
als een 'fameus mauvais sujet' ('inclytus nepos'),
die niet veel beter was dan een 'Romeinsche
slavenbeul' ('tribunus vapularis').28
Melchior van (den) Kerckhoven was kapitein en ad
miraal op de schepen van Van der Haegen. Het is
heel waarschijnlijk dat deze Van den Kerckhoven
het Portugese schip met slaven heeft gekaapt en
naar Middelburg gebracht. Van den Kerckhoven
had een slechte naam, 'door langs de Afrikaan-
sche kust vriend en vijand te plunderen'. In 1599
komt hij daardoor in opspraak, later wordt hij in
Venetië gevangengenomen als kaper.29
Pieter van der Haegen rust direct in november 1596
alweer vier schepen uit: St.-Jacob, St.-Pieter, De
Zwarte Leeuw, en De Drie Koningen. Zijn finan
cier is Hendrick Anthonisz Wissel, in die tijd
bekend als 'financieel genie, die zich ook bezig
hield met het oprichten van banken'. De schepen
staan onder leiding van Melchior/Michiel van den
Kerckhoven. De bemanning op deze schepen is
Portugees of Spaans, 'omdat die naties alleen in
West-lndië mochten handel drijven'. Op het schip
De Drie Koningen hebben twee Portugezen,
Laurens André en Willem Palmar, de leiding, en
er werken een aantal Portugese bootsgezellen.
Van der Haegen handelt ook met Portugese
kantoren. Zo werkt hij op de Canarische en de
Kaapverdische eilanden met Jan de Cabrajos.
Zij hebben commiezen in San Thomé, Spiritu
Santo en Rio de Janeiro.30 De schepen van Van
der Haegen hebben uiteenlopende bestemmin
gen. In 1597 rust hij samen met de Rotterdamse
bankier Hans van der Veken vijf schepen uit,
die via de Straat van Magellaan naar de westkust
van Amerika en Oost-lndië worden gestuurd.
In 1601 doet Van der Haegen weer mee aan een
expeditie van drie schepen naar Oost-lndië. Het
levert allemaal veel verlies op.31 Maar ze blijven
het proberen. Het motto van Van der Veken is:
'Het geluk is standvastig voor wie het verdient'.32
Ook Van der Haegen blijft dat geluk najagen.
Van den Kerckhoven duikt een paar jaar later ook
op bij reizen naar onder meer Nova Zembla, de
Noordkaap, en ook Noord-Amerika, waar hij in
1609 het gebied aan de Hudsonrivier bereikt.33
Carte blanche van de Staten-Generaal
De Staten van Zeeland besloten dus zoals gezegd
dat de Moren niet verkocht mochten worden.
Daarmee waren de Moren echter nog niet het
bezit van de Staten van Zeeland geworden.
Wel organiseerden zij de kijkdag in hun eigen
bestuursgebouw, het huidige Abdijgebouw in
het centrum van Middelburg. Van der Haegen
Afrikanen in Zeeland
19
