Met een tralie van Rowland heeft Zeeman in 1896 het verschijns*
ontdekt, dat het Zeeman-effect of liet verschijnsel van Zeeman genoem
wordt.
organisatoren van het Wereld Natuurkunde
Jaar 2005. Hoewei Pieter Zeeman niet de faam
kent van Albert Einstein, leidde de regionale
bekendheid van de Zeeuwse Nobelprijswinnaar
in 2004 tot de herinvoering van de landelijke
Pieter Zeemanprijs voor Natuurkunde en tot
de eerste uitreiking van de Gouden Pieter, de
aanmoedigingsprijs voor Natuurkunde. Het ini
tiatief om de Zeemanprijs te reanimeren werd
breed gedragen en op universitair niveau van
harte ondersteund. Ook de invoering van de
Gouden Pieter werd met enthousiasme begroet.
Voor de belangstelling voor het zo belangrijke
vak natuurkunde vormen beide prijzen een
positieve impuls.
Pieter Zeeman (1865-1943) was in Zonnemaire be
kend als 'Piet van de dominee'. De domineeszoon
bezocht de h.b.s. in Zierikzee en als 16-jarige
verrichtte hij, op het kippenhok zittend, nachte
lijke waarnemingen aan de sterren. In het Engelse
weekblad Nature werden zijn activiteiten geprezen.
Zeeman studeerde natuurkunde aan de Leidse
universiteit en slaagde in 1890 voor het doctoraal
examen. Hij promoveerde in 1893 en in 1896
deed hij een ontdekking die hem beroemd zou
maken. Zijn leermeester, professor Hendrik Antoon
Lorentz had uit zijn elektronentheorie afgeleid
dat het licht, uitgezonden door een bewegend
elektron, door een magnetisch veld zou worden
veranderd. Het lukte Zeeman om aan te tonen
dat de uitgezonden spectraallijnen zich splitsen.
De creatieve onderzoeker had de theorie van
Lorentz door middel van proeven bevestigd. Zijn
ontdekking werd bekend onder de naam 'Het
Zeemaneffect' en in 1902 kreeg hij samen met
Lorentz de Nobelprijs voor natuurkunde. Zeeman
was die dag ziek en niet in Stockholm aanwezig,
tot treurnis van Lorentz die op 11 december
zijn lezing hield voor de Zweedse Academie van
Wetenschappen, 'lch bedaure es mehr, als ich
sagen kann, dass Prof. Zeeman durch Krankheit
verhindert worden ist, die Reise nach Stockholm
Figuur 2.
Het Zeemaneffeet.
HET ZEEMAN-EFFECT
Afb. 150. Proef \.in Zeeman
50
De Zeemanprijs
