Figuur 2.
Fotografie 2 t/m 4: Jaap Jonker.
smeden een zekere gezindheid tot samenwerken
en een bepaalde vorm van kruisbestuiving.
Hollandse meesters pasten zich aan bij de smaak
van de eilanden, terwijl zilversmeden in Zeeland
zich de stijl van boven de grote rivieren eigen
maakten.
Samenwerking
Een goed voorbeeld is te zien op figuur 2 waarop
een opengeslagen bijbel met rijke zilveren sloten
en hoekstukken is te zien. Aan het beslag (jaat-
letter 1857) van dit kerkboek hebben meerdere
vakmensen gewerkt, wat te herleiden valt uit de
keuren en stempels. De sloten en de rughoek
stukken zijn vervaardigd door de gebroeders
Gerrit en Dirk de Lange Wendels uit Middelburg
en de fronthoekstukken hebben het meesterteken
van Jacobus Job. Lazonder uit Schoonhoven. Het
is opmerkelijk hoe gelijkend de stijlen van deze
ambachtslieden waren; als je nauwkeurig kijkt
zie je echter ook verschillen. Bij Lazonder bij
voorbeeld ontbreekt de spiraalvormige versiering
in de omlijstende decoraties. Wat het zilverbeslag
gemeen heeft, is het luxueuze design van de
voorstellingen. We herkennen de bijbelse figuren
die veel op kerkboeken voorkomen: Mozes en
Aaron op de klamparmen. De vier evangelie
schrijvers Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes
op de hoekstukken, de muiters en de aanzet-
stukken. Zoals ze hier zijn vormgegeven, duidt
dit op een rijke schakering van beïnvloeding.
Deze is ongetwijfeld ook toe te schrijven aan
zuidelijk temperament, afkomstig van uitgeweken
emigranten vanuit Frankrijk, Spanje, enzovoorts.
Ze waren naar Holland en Zeeland gevlucht,
veelal om hun geloofsovertuiging en brachten
ook hun kunstuitingen mee. Vandaar dat het hier
afgebeelde zilverbeslag een bepaalde zwier en
statie uitstraalt, die bijna on-T\lederlands aandoet.
Stadswapen
Zoals in de aanhef al vermeld is, is men in Zee
land spreekwoordelijk 'zuunig' op alles wat
met het verleden te maken heeft. Doordat deze
provincie herhaaldelijk getroffen is door rampen,
zoals overstromingen, branden en oorlogsellende,
Zeeland zuinig op zilverwerk
61
