als stadswapen (niet te verwarren met Alkmaars
zilver, dat ook met een burcht gemerkt werd).
Het is interessant de familieaantekeningen, die
op de eerste schutbladen van deze bijbel geschre
ven zijn, te bestuderen. De kroniek begint in
1779 en het blijkt dat dit kerkboek in bezit was
eeuw, waarvan de vormgeving geïnspireerd is op
motieven van streeksieraden. Ongetwijfeld is dit
kerkboekje, gezien de inhoud, bestemd geweest
voor een protestantse familie. Vaak staan er
geslachtsregisters in deze bijbeltjes geschreven;
Figuur 4.
van een Zeeuws geslacht uit 's-Heer Arendskerke,
waarvan de laatste telg kennelijk afstand gedaan
heeft van deze fraai versierde bijbel...
Opoes kerkbijbeltje
Aan sommige streekdrachten was te zien of
men met katholieken of met protestanten te
doen had. Die verschillen waren vaak geleidelijk
ontstaan en voor buitenstaanders niet altijd
duidelijk. Het was te zien aan de kleuren of
de garnering van bepaalde kledingdetails. Het
gemakkelijkst was het onderscheid waar te
nemen in de damesdracht en wel in de opmaak
van de mutsen. Maar er waren ook verschillen in
de sieraden en in de meegedragen voorwerpen.
Het overgrote deel van antiek bijbelbeslag is op
protestantse kerkboeken aangebracht; missalen
op zakformaat met sloten komen veel minder
voor. Het hierbij voorgestelde bijbeltje (fig. 4) is
voorzien van filigrein sluitingen uit de achttiende
men beschikte immers niet of nauwelijks over
papier. Bovendien raakte men dergelijke aanteke
ningen al gauw kwijt, maar die in het bijbeltje -
dat de mensen zeer dicht aan het hart lag - vond
je altijd terug. Soms staat er niet meer dan een
summiere handgeschreven tekst als 'Opoe'. Hier
naar werd gerefereerd in de inleiding: als Opoe
er niet meer was, kon ook haar bijbeltje wel weg.
Een andere manier van denken, nieuwe inzichten
in de betekenis van het leven, het loslaten van
tradities hebben ervoor gezorgd, dat het versierde
kerkboek, samen met de streekjuwelen en de
klederdrachten zijn verdwenen. Jammer? Een
reden te meer om het nog resterende cultuurbezit
te koesteren en te bewaren. Correspondentie over
antieke boeksloten kan gemaild worden naar:
bevanoo@hetnet.nl.
Zeeland zuinig op zilverwerk
63
