genoot, genaamd William Ferrel. Ferrel was
echter langs puur theoretische weg tot het inzicht
gekomen dat de asdraaiing van de aarde in de
genoemde afbuiging van de luchtstromen moest
resulteren. Toch was het vooral Buys Ballot die
met de eer ging strijken. De wetenschappelijke
dominantie van Europa en de grotere bekendheid
van Buys Ballot hadden als gevolg dat spoedig
in binnen- en buitenland gesproken werd van de
'wet van Buys Ballot'. Uit de correspondentie
tussen beide ontdekkers blijkt dat de Nederlander
de prioriteit van de Amerikaan volledig erkende.
Zelfs stelde hij voor om de wet naar beiden te
vernoemen. De bescheiden Ferrel wees dit voor
stel echter hoffelijk van de hand. In de Verenigde
Staten heeft de benaming 'Ferrel's law' later als
nog ingang gevonden.
Figuur 4.
De aëroelinoscoop.
De nieuwe wet deed in Nederland goede diensten
voor Buys Ballots voortdurende pogingen de
maatschappelijke rol van de meteorologie te ver
groten. In juni 1860 werden de door hem voor
gestelde weertelegrammen ingevoerd. Deze naar
de havens verstuurde telegrammen bevatten enkel
de relevante barometerverschillen, die op publi
catieborden kenbaar werden gemaakt, en waaruit
men zelf conclusies moest trekken. Voorzichtig
als hij was, deed Buys Ballot geen concrete
stormwaarschuwingen uitgaan. Aangezien er op
dit punt geen zekerheid bestond, achtte hij het
schadelijk voor het aanzien van de wetenschap,
om meer mee te delen dan de harde feiten. Buys
Ballots overmoedigheid wanneer hij zich ge
steund wist door de rede - oftewel een theorie -,
vond zijn tegenhanger in zijn behoedzaamheid
bij empirische generalisaties.
Stormwaarschuwingen in de vorm van optische seinen
werden in 1864 ingesteld in navolging van
Engeland. Toen deze systemen niet goed bleken
te voldoen, ontwikkelde Buys Ballot in 1867
eigenhandig een alternatief in de vorm van een
bijzonder instrument, door hem aëroelinoscoop
genoemd. Dit was in wezen een soort seinpaal,
bestaande uit een mast met dwars daarop een
stang die zowel in horizontale als verticale rich
ting kon draaien. Aldus kon van grote afstand
zowel richting als grootte van het drukverval
zichtbaar worden gemaakt. Lang is het apparaat
niet gebruikt. Na de dood van Buys Ballot is
het spoedig in onbruik geraakt. Het illustreert
bovenal zijn toenemende praktische werkzaam
heden.
Internationalisering
ln de daaropvolgende jaren zette Buys Ballot zich
steeds meer in voor internationale samenwerking
op het gebied van de meteorologie. Een aantal
factoren speelde hem hierbij in de kaart: zijn
inmiddels opgebouwde reputatie van één van
Europa's leidende meteorologen, zijn grote talen
kennis en het feit dat hij als representant van
een klein land nauwelijks hoefde te vrezen voor
gevoelens van nationale rivaliteit, ln 1872 publi
ceerde hij een voorstel voor een uniform systeem
van meteorologische observaties ter voorbereiding
van een internationaal meteorologencongres in
Leipzig. Buys Ballot werd daar als eerste voor
zitter benoemd. Het jaar daarop werd in Wenen
een permanent comité ingesteld, later omgedoopt
tot Internationaal Meteorologisch Comité (imc).
Ook hiervan was hij de eerste voorzitter.
ln dit internationaal verband heeft Buys Ballot zich
sterk gemaakt voor standaardisering van meetme
thoden en -tijdstippen en voor meteorologisch
onderzoek in de poolstreken. Zo ondersteunde hij
het plan van de Oostenrijkse poolonderzoeker
Weijprecht voor het vestigen van weerstations
nabij de beide polen. Op een conferentie in Bern
in 1880 kon Buys Ballot het plan ternauwernood
doordrukken door zich borg te stellen voor Neder
landse deelname aan het project. Een en ander
resulteerde in het eerste Internationale Pooljaar
1882-1883. Aan Nederland was de bezetting
46
Buys Ballot en het knmi
