14.3
tegen de duinenrij gezet. Van de 90 opvarenden
konden er 86 worden gered. Eén officier en drie
manschappen werden vermist. Luitenant-ter-zee
Slegt werd vervolgens belast met het weer vlot
krijgen van het schip. Hij huurde de heren G. de
Groot en J. Konijn, reders te Egmond, in om het
karwei te klaren. Na het graven van een geul
werd het schip door blokken, die met lange lijnen
aan ver in zee uitgezette ankers waren vastge
maakt, langzaam naar zee getrokken. Op 15 mei,
dus ruim vijf maanden na de stranding, kwam de
Cycloop weer vlot. Weer vijf maanden later werd
Herman Dirk Slegt bevorderd tot luitenant-ter
zee der eerste klasse.14
Hierna verliep de carrière van Herman Dirk Slegt zon
der noemenswaardige gebeurtenissen. In 1856
kreeg hij zijn eerste commando over een schip.
Hij was achtereenvolgens commandant van het
kuilkorvet Zr. Ms. Boreas, de kanonneerboot
Zr. Ms. No. 44. het schroefstoomschip der derde
klasse Zr. Ms. Het Loo, het schroefstoomschip der
vierde klasse Zr. Ms. Montrado, het raderstoom
schip der eerste klasse Zr. Ms. Amsterdam en het
transportschip Zr. Ms. Java. Op 1 januari 1866
werd Herman Dirk Slegt bevorderd tot kapitein
luitenant-ter-zee. Op 1 oktober 1870 verliet hij
op 50-jarige leeftijd de dienst van de Koninklijke
Marine.
Afgaande op de twee schilderijen waarvoor Herman
Dirk Slegt de opdracht tot schilderen heeft
gegeven, zullen de ontmoeting met de Maleise
zeerovers in 1843 en de stranding van Zr. Ms.
Cycloop in 1855 de meeste indruk op hem
hebben gemaakt tijdens zijn 33-jarige marine
carrière.
Jan Frederik Schütz sr., 1817-188815
Jan Frederik Schütz sr. behoorde in de negen
tiende eeuw tot de belangrijkste Zeeuwse zee
schilders. Hij werd tot schilderen geïnspireerd
door de kunstschilder Willem Pauwelsen (1801-
1873) toen deze in de jaren veertig van de
negentiende eeuw op de markt van Middelburg
aan het werk was. Als tekenaar had Schütz
een gedegen opleiding genoten aan de Middel
Figuur 2.
Raderstoomschip Zr. Ms. Cycloop in een vliegende storm
vlak voor dat ze op het strand bij Zandvoort strandt, 1855.
Olieverf op doek, 'Stranding van het oorlogsschip Cycloop
in de duinen van Zandvoort' door Jan Frederik Schütz
(1817-1888), gedateerd 1858. (Bron: Zeeuws Museum,
Middelburg')
burgsche Teeken-Academie, als schilder was
hij echter autodidact. Hij specialiseerde zich in
zeeschilderkunst. De zee trok hem onmiskenbaar
aan. Aanvankelijk ontwikkelde hij zich in de
romantische traditie en koos hij voor dramatische
onderwerpen als schipbreuken en strandingen.
Daarnaast maakte hij, veelal in opdracht, docu
mentaire werken. Het schilderij 'Stranding van
het oorlogsschip Cycloop in de duinen van
Zandvoort', dat Schütz in 1858 in opdracht van
Herman Dirk Slegt maakte, is hiervoor illustratief.
In de loop van de jaren zestig liet Schütz de roman
tische schilderswijze varen voor een meer rea
listische. Hij paste kleuren minder dramatisch toe
en stemde ze meer op elkaar af. Hij sloot daar
mee aan bij een ontwikkeling die al eerder in de
Nederlandse schilderkunst was ingezet. Een goed
voorbeeld hiervan is het tweede schilderij dat hij
in 1869 voor Slegt maakte, 'Schip Phoenix met
Maleise zeerovers in Straat Madoera'.
Kort daarna lijkt de verkoop van zijn schilderijen te
stagneren. De Zeeuwse markt raakte verzadigd.
Veel lokale maritiem geïnteresseerde prominenten,
zoals Slegt, hadden inmiddels al werk aange
kocht. Schütz schakelde een agent in die zijn
schilderijen doorverkocht. Veel van zijn werken
belandden zo in het buitenland.
In het latere werk van Jan Frederik Schütz zijn
invloeden van Barbizon, 'village de peintres',
aanwezig, zoals realisme en tonalisme, een stijl
waarbij een monochrome kleurstelling overheerst.
Ook werden zijn schilderijen losser. Op tentoon
stellingen hing zijn werk temidden van impres-
sionistisch-realistisch werk van schilders van de
Haagse School. Impressionistische schilderijen
heeft hij echter niet gemaakt: zijn werk bleef
gebaseerd op ervaringen en waarnemingen, zowel
van hemzelf als van zijn opdrachtgevers.
Zeeroof in Nederlands-lndië en de bestrijding
ervan16
ln de negentiende eeuw gingen in Zuidoost-Azië
maritieme handel en politieke onmacht hand in
hand, waardoor mogelijkheden voor zeeroof zich
makkelijk voordeden. Overheden waren nauwe
lijks in staat zeeroof te onderdrukken. Voor de
negentiende eeuw zijn er drie vormen van zee
roof te onderscheiden. De eerste twee verschilden
in omvang, maar beide richtten zich op andere
gebruikers van de zee: vissers en
handelaren.
Schip Phoenix
91
