gEBEeEH
De 25 dagen van Nederland: beslissende momenten
uit de vaderlandse geschiedenis, aflevering i.
De Opstand der Bataven.
Zwolle, Waanders Uitgevers, 2005. Prijs 3,95.
Van de 24 volgende afleveringen van dit verzamel
werk zijn er inmiddels al verschillende verschenen,
die kosten elk 4,95. De eerste aflevering wordt
verzorgd door Geert Mak en handelt over de
opstand der Bataven. In alle afleveringen wordt
een concrete historische gebeurtenis behandeld
in het kader van een bepaald thema. Voor afleve
ring 1 is dit de Nederlandse identiteit.
De opstand der Bataven moet dus in dit thema
passen. Deze Bataven werden in de zeventiende
eeuw beschouwd als onze krijgshaftige en vrij
heidlievende voorouders. Zo werd Jacatra omge
doopt in Batavia en in de tijd van de patriotten
werd in ons land de Bataafsche republiek uit
geroepen. Er moet echter een duidelijk verschil
worden gemaakt tussen de, betekenis die later
met creatieve fantasie aan de Bataven werd
gegeven en de rol en het belang van de werke
lijke Bataven. Door grote volksverhuizingen raak
ten vele stammen op drift en het is nu eenmaal
zo dat er na de vierde eeuw niets meer over de
Bataven vernomen wordt. Zo ongeveer is ook
de redenering van Mak op blz. 27.
Mak noemt desondanks op blz. 15 de Bataafse
opstand van 70 na Chr. een keerpunt in de
Nederlandse geschiedenis. Volgens hem komt er
een culturele grens tussen het door de Romeinen
bezette Gallië en de vrije vaak nog rondtrekkende
Germaanse stammen achter de grote rivieren.
Daar zullen de Romeinen nooit vat op krijgen.
Bijna 2000 jaar later zou die natuurlijke schei
ding nog altijd herkenbaar zijn in de culturen
van dit deel van West-Europa: voor de tegen
stellingen tussen Duitsland en Frankrijk, voor de
tussenpositie van België, voor de bijzondere rol
van het eeuwige eigenwijze Nederland. Het wekt
verbazing dat Mak de postume invloed van de
Bataven zo hoog inschat. De komst van Franken
en Saksen is veel belangrijker en Nederland is
vast niet door de eeuwenlang van de Bataven
overgeërfde vrijheidszin eigenwijs geworden.
Jammer dat Zeeland met Nehalennia en commercieel
handelsverkeer met Brittannia en het Rijnland
niet wordt genoemd. Mak stelt dat mogelijk de
meer zuidelijke stammen zich minder aan de
vrijheidsidealen gelegen lieten liggen. Zeeland
ligt dus gewoon verkeerd, op blz. 33 hoort het
toch gelukkig weer bij het goede gedeelte van
Nederland. De Bataven namen overigens na de
opstand opnieuw dienst in het Romeinse leger, -
ook over hun vrijheidszin valt dus te twisten.
Afgezien van deze kritiek op een onderdeel ziet de
aflevering er aantrekkelijk uit. De illustraties zijn
inderdaad prachtig en goed uitgekozen dankzij
het Nationaal Archief en de musea. De bege
leidende teksten zijn goed leesbaar. Van de
volgende afleveringen valt veel interessants te
verwachten. Het lijkt aantrekkelijk voor scholieren
en voor andere belangstellenden die een ver
flauwde herinnering aan bepaalde gebeurtenissen
op willen halen.
Bij de andere afleveringen kunnen de belangrijke
gebeurtenissen ook gemakkelijker gekoppeld
worden aan het gekozen thema. In de tweede
aflevering wordt bijvoorbeeld de moord op
Bonifatius gekoppeld aan het thema monniken
en priesters.
A. Molendijk
Boekbesprekingen
117
