g utllli 14.4 'Open de sluis': Siemon Reker is bijzonder hoogleraar Groninger taal en cultuur Ter Laan en Van Dale en hun aan <kRu dingen, hij doceen er o^een cursus over Gronings: Kennismaking met een dialect: het Gronings. r Sinds 1984 is hij streektaalfunctionaris imposante erfenis in woordenboekland1 van de provincie Groningen. Als K. ter Laan in het voorjaar van 1895 Hoofd der School A wordt in Sluis, is dat achteraf bekeken maar voor een korte periode. De gemeenteraad benoemt hem half februari 1895 niet zomaar: hij is drie weken tevoren uit een vergelijkend examen als de onbetwiste nummer 1 tevoor schijn gekomen en zo profiteert K. ter Laan - Groninger maar op dat moment afkomstig uit Arnhem - van alle aktes die hij de afgelopen jaren heeft gehaald ondanks zijn jeugdige leef tijd van 24 jaar. Hij verslaat daarmee niet alleen Van Dale die jaren eerder iets minder jong in deze functie benoemd was, maar in concreto kandidaten uit Coevorden, Wieringe- meer, Krommenie, Amsterdam, Harderwijk.2 Héél Nederland wilde kennelijk wel hoofd worden in Sluis, inclusief iemand uit de buurt als meester De Graaf uit Sluiskil, die overigens eervol twee de wordt. Schoolopzieners uit Middelburg en Breskens houden toezicht op de examens in rekenen, natuurkunde, opvoedkunde en zij kijken vooral naar vertalingen van en naar de moderne talen. Op 12 februari 1895 kan burgemeester Hennequin aan Ter Laan schrijven dat de gemeenteraad hem benoemd heeft. Per 1 mei van dat jaar trekt hij in de dienstwoning aan de Hoogstraat hier in Sluis, naast de school. In de maand ervoor is hij in Groningen getrouwd met zijn jeugdvriendin Ida Groen, dus pal voor hun binnenlandse migratie naar Zeeuws-Vlaanderen. Ze zijn er bij de inrich ting mede geholpen door J.H. de Meerssemans - als ik de kopie goed lees van de nota die deze aan Ter Laan stuurde in juni van dat jaar. 25 gulden 59 vroeg deze voor van alles, maar het grootste bedrag staat genoteerd voor het maken van een boekenkast: 6,10. De totaalrekening van 25,59 werd nog verhoogd met 19 cent voor 'touw voor de vlag'. Het is mooi dat er families zijn waar stukken bewaard worden.3 De Groninger Ter Laan kwam dus uit Arnhem waar hij onderwijzer was op een Mulo-school. Geloof het of niet, maar dat hij in Sluis belandde en niet in Afrika, dat was in zekere zin toeval. Ter Laan Figuur 1. K. ter Laan (1871-1963). kwam uit een familie van wat een keuterboer heet: zijn ouders hadden het slecht, maar lieten deze zoon desondanks zo veel mogelijk door leren. Hij werd politiek links en wilde de maat schappij verbeteren. Zo was hij onder meer geporteerd voor de Vrijlandbeweging die aan het eind van de 19de eeuw een betere wereld wilde beginnen in Afrika - in Kenia woonden niet veel negers en het klimaat was er aangenaam. Toen eerste pogingen vanuit Duitsland mislukten, zag Ter Laan er ook van af - links was hij, maar pragmatisch tegelijk en zo werd het dus Sluis in plaats van een plaats in de buurt van Nairobi. Een kleine driejaar is Ter Laan dus in Sluis geweest. Twee zoons zijn er geboren, Remco (1896) en Geert (1897). Voor z'n familie heeft hij hier veel gedaan: ik bedoel niet alleen dat hier die twee zoons geboren werden, maar ook dat hij zijn broer Jan meebracht en z'n zus Regien over liet komen. Jan werd hier dank zij zijn oudere broer onderwijzer, zijn zus kwam later ook inwonen en een zwager werd hier kwekeling van Ter Laan. Zo steunde hij de lokale middenstand, maar hij stuurde als een gastarbeider avant le mot ook regelmatig geld naar zijn ouders in Slochteren die dus behoeftig waren, zoals dat toen nog heette. Ze woonden bovenop het gas, maar dat wisten ze toen nog niet. Ter Laan deelde al met al graag en was in dat opzicht dus het prototype van een onderwijsman - ik ken geen beroep waar mede delen zo centraal staat als in die sector. In de familie heerst de opvatting dat het onderwijs kundig zeer goed liep in Sluis ten tijde van Ter Laan - de school bloeide, Ter Laan gaf avond lessen, moderniseerde het onderwijs en begon met schoolreisjes naar Brugge, liet leerlingen op zondag planten zoeken in de duinen en het ver haal gaat dat er vanuit Cadzand vragen kwamen om ook voor mensen daar onderwijs door Ter Laan te organiseren. Het afscheid moet roerend geweest zijn - maar, er is echt een maar: als iemand van u de notulen van de raadsvergade ring van 15 oktober 1897 bekijkt, dan ziet deze iets raars bij het agendapunt dat gaat over Ter Laans ontslagaanvraag per 1 januari. Het raadslid Koksma wil graag dat het ontslag verleend wordt onder dankbetuiging voor Ter Laans verdienste- 'Open de sluis': Ter Laan en Van Dale 137

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 2005 | | pagina 19