L II III Ml III
Noten
1 Zie Bleeker, P., 'Bijdragen tot de geneeskundige topografie
van Batavia'. Tijdschrift voor Neërlands Indië 8 (1846) 2,
pp. 443-506 en Bleeker, P., 'Bijdrage tot de statistiek der
bevolking van Java. verz. door P. Bleeker'. Tijdschrift voor
Neërlands Indië 9 (1847) 1, p. 39.
2 Christiaans, P.A., 'De belangrijkste ambtenaren te Batavia
anno 1837, alsmede een aantal geïnteresseerde officie
ren', De Indische Navorscher 5 (1992) 3, pp. 97-116.
3 Bosma, U., 'Het cultuurstelsel en zijn buitenlandse onder
nemers. Java tussen oud en nieuw kolonialisme'. Tijdschrift
voor Sociale en Economische Geschiedenis 2 (2005) 2, p.
20.
4 Bossenbroek, M.P., Volk voor Indië. De werving van
Europese militairen voorde Nederlandse koloniale dienst
1814-1909. Amsterdam 1992.
5 Op grond van nieuwe data ontleend aan de Oost-Indische
Besluiten omtrent toelating en vestiging komen we voor
de periode tot 1865 op een lager aantal burgermigranten
uit dan Lucassen, J., Dutch Long Distance Migration: A
Concise History, 1600-1900. iisg-Research Paper 3.
Amsterdam 1991, appendix 4, tabel 4.1 en 4.3.
6 In totaal telt het stamboek van officieren van het Oost-
Indische leger ruim 10.000 namen, leder jaar bereikten
echter enige tientallen onderofficieren na een cursus in
Meester Cornelis (Batavia) of in Nederland de rang van
officier. Als we dat aantal over de hele periode 1814-1940
op gemiddeld dertig stellen, komen we uit op ruim 6.000
officieren. Dat is iets lager dan de opgave van
Bossenbroek die voor de periode 1814-1909 op 6771 offi
cieren uitkomt. Zie Bossenbroek, M.P., Van Holland naar
Indië; Het transport van koloniale troepen voor het Oost-
Indische leger 1815-1909. Amsterdam/Dieren 1986, p.
193.
7 Omdat er voor 1830 bijna geen personen uit de hsn-
steekproef naar Indië zijn gegaan, moeten we de eerste
Prentbriefkaart van Indië, verzonden in 1922. Zeeuws Archief,
Beeld en Geluid BG-0225-002: foto's en familiearchief
bescheiden van L.L.J. Siegers.
13.000 Nederlandse militairen die tussen 1814 en 1830
naar Indië vertrokken, aftrekken. De officieren moeten er
echter weer bij opgeteld worden. We komen dan uit op
ongeveer 90.000 Nederlandse militairen die tussen 1830
en 1940 naar Indië zijn vertrokken.
8 Historische Steekproef Nederlandse bevolking (hsn).
Dataset project Early-life conditions, social mobility and
longevity (esm), release esm Zeeland 03. Voor meer infor
matie over de hsn, zie www.iisg.nl/~hsn.
9 Unger, W.S., De oudste reizen van de Zeeuwen naar Oost-
Indië 1598-1604. Den Haag 1948.
10 Roos, D., Zeeuwen en de VOC. Middelburg 1987, pp. 9,
181.
11 Gaastra, F.S., 'De Zeeuwen in de voc in de tweede helft
van de achttiende eeuw'. In: Parmentier, J. (ed.), Noord-
Zuid in Oost-Indisch perspectief. Zutphen 2005, pp. 99-
116.
12 Zie noot 3, p. 9.
13 Zie hierover Bosma, U. en Raben, R., De oude Indische
wereld 1500-1920. Amsterdam 2003, hoofdstuk 5.
14 Zie noot 10, p. 121
15 Nationaal Archief (na), Ministerie van Koloniën (MvK) i, inv.
nos 3106-3124.
16 Bij de plaatsen van herkomst moet een klein voorbehoud
gemaakt worden, omdat de Indische ambtenaren niet alle
kleine plaatsen in Europa kenden en misschien soms de
dichtstbijliggende grote plaats hebben genoteerd.
17 Zie noot 3, p. 20.
18 na, MvK li, Oost-Indische Besluiten, inv. nos 7180-7641
19 Zie noot 3, p. 26.
20 na, MvK ll, inv.no. 7194, Indische Besluiten, 11-9-1856, no.
40
21 na, MvK ll, inv.no. 7280, Indisch Besluit, 8-4-1860, no. 18.
22 Willem van der Hucht, de stamvader van de theeplanters-
clan die door Hella S. Haasse is vereeuwigd als Heren van
de Thee, was ook als stuurman naar Indië gekomen.
23 Fasseur, C, 'Van suikercontractant tot Kamerlid.
Bouwstenen voor een biografie van Fransen van de Putte'.
Tijdschrift voor Geschiedenis 88 (1975) 3, pp. 331-354.
24 Zie noot 4, pp. 154, 177, 206, 234, 251, 357
25 Curtin, Ph. D., Death by migrationEurope's encounter with
the tropical world in the nineteenth century. Cambridge
1989, p. 8.
26 Zie Bossenbroek (noot 6), p. 35.
27 Bosma, U., Karei Zaalberg. Journalist en strijder voor de
Indo. Leiden 1997, pp. 98-99.
28 Snoek, K., E. du Perron. Het leven van een smalle mens.
Amsterdam 2005, pp. 908-917.
29 Swierenga, R., 'The Delayed Transition from Folk to Labor
Migration: The Netherlands, 1880-1920'. International
Migration Review 27 (1993) 2, pp. 406-424.
Zeeuwen naar Indië
17
