Over dienstboden, landarbeidsters en
andere werkende vrouwen.
Beroepen van jonge vrouwen en hun
moeders in de huwelijksakten van de
Zeeuwse Burgerlijke Stand1
Ineke Maas
is oIs universitair hoofddocent verbonden aan de capaciteits
groep Sociologie van de Universiteit Utrecht. Zij doet inter
nationaal vergelijkend onderzoek naar veranderingen in
intergenerationele, huwelijks- en carrièremobiliteit. Ook
publiceerde zij over cultuurdeelname, onderwijskansen en
integratie van immigranten.
Marco H.D. van Leeuwen
werkt als onderzoeker op het iisg en tevens als bijzonder hoogle
raar historische sociologie aan de capaciteitsgroep
Sociologie van de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek
naar sociale ongelijkheid 1500-heden.
Dit artikel bespreekt de werkzaamheden van vele
tienduizenden vrouwen in Zeeland in de negen
tiende en vroege twintigste eeuw.
Huwelijksakten zijn een unieke bron hiervoor.
Zij kunnen ons een beeld verschaffen van de
beroepsmobiliteit tussen moeders en dochters.
Huwelijksakten uit de eerste helft van de
negentiende eeuw kunnen daarnaast licht wer
pen op vrouwenarbeid en -mobiliteit in de
vroegmoderne tijd, dat is de tijd voor 1800.
De hier bestudeerde Zeeuwse huwelijksakten
betreffen die van 35.000 dienstboden, 20.000
landarbeidsters en tienduizenden andere wer
kende jonge vrouwen. De twee meest voorko
mende beroepen krijgen nadere aandacht. Bij
wijze van introductie is er eerst speciale aan
dacht voor het beroep van landarbeidster.
Daarna gaan we algemener in op de beroepen
van bruiden en hun moeders. Aan het eind van
dit artikel richten we de schijnwerper op het
bestaan van de dienstbode.
De landarbeidster2
De ooit omvangrijke landarbeidersklasse is in de
twintigste eeuw verdrongen door het gemechani
seerde gezinsbedrijf. Tot de Tweede Wereldoorlog
vormen landarbeiders en landarbeidsters echter
een groot deel van de agrarische beroepsbevol
king. Ze zijn geen specifiek negentiende-eeuws
fenomeen. In Zeeland, Holland, Friesland en
Utrecht ontstaat al in de vroegmoderne tijd een
:yw>'
Landarbeidsters werkzaam bij de uienoog'st in Sint Annaland, ca. 1932. Foto M. v.d. Weele. (Beeldbank Zeeuws Documentatie
centrum nr. 30765)
44
Werkende vrouwen