Eind juli 1943 was ook aan onze vrijheid een einde
gekomen. We werden gearresteerd en per trein
naar Westerbork gebracht. Mijn ouders waren in
het bezit van zogenaamde Palestinacertificaten
die bedoeld waren om uitgewisseld te worden
tegen Duitsers die door de Engelsen in Palestina
waren geïnterneerd als vijandige ingezetenen.
Door een merkwaardige kronkel van de Duitsers
werd een kleine groep Joden voor dit doel min of
meer in gijzeling gehouden en niet zonder meer
naar een vernietigingskamp doorgestuurd.
Daardoor konden wij vijf maanden in Westerbork
blijven in afwachting wat er met ons zou gaan
gebeuren. Uiteindelijk zijn wij in januari 1944
met het eerste transport doorgestuurd naar
Bergen-Belsen, samen met Joden die allerlei
documenten hadden van bevriende of neutrale
landen, zoals Turkije en Spanje maar ook uit
Zuid-Amerika. Deze mensen werden in eerste
instantie gespaard. Dit betekende geen onmiddel
lijke deportatie en vergassing. Bergen-Belsen was
echter alles behalve een garantie tot overleven.
Op mijn achtste kwamen wij van een doorgangs
kamp in een crepeerkamp terecht. Het gaf ons
echter ten minste de kans om te overleven want
als kind aan de poorten van Sobibor of
Auschwitz zou mijn leven nog slechts van zeer
korte duur zijn geweest. Velen hebben Bergen-
Belsen niet overleefd, bijna geen gezin is er com
pleet uit gekomen. Na een transport naar het
oosten van Duitsland in een verziekte trein met
bestemming onbekend gedurende de tweede
helft van april 1945, werd onze gevangenschap
uiteindelijk door het Russische leger beëindigd.
Onderweg en na de bevrijding zijn meer dan
20% nog overleden. De Russen hebben gepro
beerd te redden wat er te redden viel. De
Amerikanen hebben ons gerepatrieerd en de
Nederlanders schitterden door afwezigheid. Eind
juni 1945 kwamen wij via Valkenburg terug in
Nederland, ons gezin nog intact, een absolute
uitzondering. De ontvangst door de Nederlandse
instanties was nou niet direct een van 'welkom
thuis'.
De grote vraag die men zou moeten stellen is: wat
was de integratie van de Joden in Nederland nu
werkelijk waard gebleken? Waar was de overheid
om haar burgers te beschermen? Hoe heeft men
dit kunnen laten gebeuren? Bijna 80% van de
Joden zijn vermoord zonder dat er een vinger is
uitgestoken om dit tegen te gaan. Uiteraard zijn
Afb. 2.
Detail toegangshek van de Joodse begraafplaats aan de
Walensingel. Foto M. de Vries.
er uitzonderingen van heldhaftige Nederlanders
die onderduikers in huis hebben genomen of op
andere manieren geprobeerd hebben verzet te
plegen. Echter, de grote massa keek de andere
kant uit toen hun buren werden weggehaald, het
grootste gedeelte van de plaatselijke overheid
werkte gevoelloos mee door hand- en spandien
sten te verlenen en klakkeloos iedere verordening
uit te voeren. Het is geen verwijt maar het con
stateren van een feit. Integratie zou betekend
moeten hebben dat wij daadwerkelijk deel had
den uitgemaakt van de Nederlandse bevolking,
maar dat stuk integratie heeft volledig gefaald en
daar gaat het tenslotte om. De opvang na de
oorlog liet veel te wensen over en lang niet
iedereen die de kampen of de onderduik had
overleefd werd met open armen ontvangen. Veel
Joden hebben na de oorlog Nederland verlaten.
Ook ons gezin is in 1951 naar Israël geëmigreerd.
Het handjevol overgebleven Joden heeft zich
opnieuw ingeleefd en voelt zich weer als
Nederlander. In 1967 werd ik door het Israëlische
bedrijf waar ik werkzaam was overgeplaatst naar
uitgerekend Rotterdam, de stad waar we hebben
geleden en de gehele familie was uitgemoord,
een stad om nooit meer te betreden. De trauma's
zijn voor velen gebleven en mijn persoonlijke
herinneringen zullen nooit worden uitgewist.
82
Kanttekeningen bij deze integratie
