elkaar de tradities en gewoontes over en weer.
We leerden ook hoe belangrijk het is, maar ook
hoe vanzelfsprekend, dat je je eigen identiteit
ontwikkelt en respect hebt voor de identiteit van
anderen. Nadat ik mijn studie pedagogiek aan de
Universiteit van Utrecht had afgerond, heb ik vele
jaren als pedagoog in Amsterdam gewerkt op het
gebied van opvoeden en opgroeien in een multi
culturele context (Bethenoe). Vanaf 1998 ben ik
directeur van e-Quality, het kenniscentrum op het
gebied van emancipatie in de multiculturele
samenleving. Wij worden gesubsidieerd door de
Directie Coördinatie Emancipatiebeleid (dce) van
het ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid, en zijn een van de belangrijke
onderdelen van de kennisinfrastructuur op het
gebied van emancipatie in Nederland. Wij advise
ren vooral de overheid en politiek om te komen
tot gelijke kansen in deze samenleving voor
vrouwen en mannen of ze nu wit, zwart, migrant
of vluchteling zijn.
Nederland na wo li
De Nederlandse samenleving is na de Tweede
Wereldoorlog ingrijpend en blijvend van karakter
veranderd. Dit heeft te maken met verschillende
factoren. Onder invloed van verschillende maat
schappelijke ontwikkelingen, zoals dekolonisatie,
grootschalige migratie, democratiseringsproces
sen, toenemende vergrijzing en emancipatie- en
homobewegingen is onze samenleving veranderd.
Door de komst van mensen uit de voormalige
koloniën van Nederland, het halen van gastarbei
ders uit de landen rond de Middellandse Zee, het
vragen van asiel en het vestigen van vluchtelin
gen, is een multiculturele samenleving ontstaan.
Verschillende manieren van leven en beleven ont
wikkelden zich naast elkaar in de Nederlandse
samenleving.
Nederland heeft altijd al groepen mensen met ver
schillende achtergronden opgenomen in de
samenleving, hugenoten en Joden vonden hier
hun plek. Hier komt ook het beeld van de tole
rante Nederlandse samenleving vandaan. De
groepen die zich hier na de Tweede Wereldoorlog
vestigden, hebben als gemeenschappelijk kenmerk
dat zij meer nog door uiterlijk en door verschil in
religie, kleden en doen en laten opvallen in de
samenleving. Op verschillende momenten in de
geschiedenis van Nederland hebben migranten
zich gevestigd in Nederland, vaak gekoppeld aan
historische of politieke ontwikkelingen elders in
de wereld. Rond de onafhankelijkheid van
Suriname, nu 30 jaar geleden, trokken veel
Surinamers naar Nederland om de onzekerheid
na de onafhankelijkheid te voorkomen. Ook de
gezinshereniging van de zogenaamde gastarbei
ders zorgde voor verandering in Nederland. De
hardwerkende mannen in de fabrieken, die vaak
in pensions woonden, zochten huisvesting voor
vrouw en kinderen, met als gevolg dat buurten
en scholen langzamerhand veranderden.
Nederland werd zichtbaar multicultureel. Ook de
asielzoekers en vluchtelingen zorgden voor deze
verandering van de samenleving. Nu is er een
beperkt toelatingsbeleid in Nederland en is het
beleid gericht op inburgering van nieuwkomers
en worden hier regels en procedures voor vastge
steld. Na 11 september 2001 en na de moorden
op Fortuyn en Van Gogh is het klimaat in
Nederland veranderd. Er is angst over en weer en
mensen voelen zich vaak niet op hun gemak bij
elkaar. Vooral moslims staan in de beeldvorming
in een negatief daglicht en veel mensen vragen
zich af wat de multiculturele samenleving nu uit
eindelijk opgeleverd heeft.
Integreren een tweezijdig proces
Binnen een dergelijke context is het lastig inte
greren, maar waar hebben we het eigenlijk over?
Wanneer we het hebben over het integratieproces
van minderheden, dan hebben we het over een
tweezijdig proces. Enerzijds is er de ontvangende
samenleving, die bereid is een nieuwe groep
mensen te ontvangen en de voorwaarden en de
mogelijkheden om te participeren in de samenle
ving vorm te geven en te realiseren, en anderzijds
zijn er de nieuwkomers, die bereid zijn de kansen
te pakken en zich te ontwikkelen. Dit alles ideali
ter in een context waarin mensen zich veilig,
welkom en geaccepteerd voelen. Bij integratie
gaat het, en ik zei het al, om de mogelijkheden
om te kunnen participeren in de samenleving,
mee te kunnen doen, door de taal te spreken, te
weten hoe je boodschappen doet, waar je wat
kan krijgen en bijvoorbeeld ook hoe je van de
ene plek naar de andere komt met de tram, bus,
auto of fiets of trein, contact te hebben met de
al hier wonende Nederlanders en door geïnteres
seerd te zijn in elkaar en te leren van elkaar.
84
Nieuwe Nederlanders, toen en nu
