'Daar zaten we op die wagen, zonder vader, zon
der moeder. We moesten zitten op een kistje,
onder een triomfboog. Het voelde net of ik ten
toongesteld werd.' Voor enkele naoorlogse
Zeeuwen kwam pas lange tijd later hun lotsver
bondenheid met de oorlog aan het licht: zo vond
een kind van een Armeense soldaat na jaren van
naspeuringen de familie van zijn vader.
Voor Doelwit dijk... bevrijdingsdrama is ook deels
gebruik gemaakt van interviews. In dit deel van
de reeks is de meest aangrijpende periode uit de
Westkappelse geschiedenis voor het nageslacht
vastgelegd. Op 2 oktober 1944 worden pamflet
ten uitgegooid waarin gewaarschuwd wordt voor
luchtaanvallen. Ondanks de dringende adviezen
naar hoger gelegen gebieden te verhuizen, blijven
de meeste mensen in het dorp achter. Op 3 okto
ber wordt er eerst fosfor gegooid om aan te
geven waar de bommen terecht moeten komen.
Snel daarna komen de eerste bommenwerpers
aangevlogen. Door de hevige bombardementen
breekt iets na 2 uur 's middags de dijk door. De
gevolgen zijn rampzalig. Kees Cijsouw noemt het
in het boek: 'De dag waarop Westkappel ver
dween'. 113 mensen worden dadelijk dodelijk
getroffen; de zee stroomt Westkapelle binnen en
in de molen 'De Roos' van Theune komen nog
eens 44 mensen om, deels doordat de molen
instort, deels door het stijgende water.
Op 17 oktober worden er nogmaals bombardementen
uitgevoerd, omdat het water niet snel genoeg
stijgt, ditmaal ook met tijdbommen, die de hele
nacht blijven ontploffen. Veel inwoners hebben
inmiddels het dorp ontvlucht, voornamelijk naar
Domburg en Oostkapelle. Op zaterdag 28 oktober
wordt de kust tussen Westkapelle en Domburg
opnieuw gebombardeerd, met de bedoeling
geschut uit te schakelen. Daarbij loopt Domburg
veel schade op. Op zondag 29 oktober komen de
bommenwerpers totaal onverwachts terug. Voor
de vierde keer wordt Westkapelle getroffen, de
materiële schade is nu ook weer zeer groot maar
er vallen geen persoonlijke slachtoffers.
Op 1 november landen het 147ste en 4de Marine
Commando en worden Domburg en Oostkapelle
bevrijd; dit gaat gepaard met zware beschietin
gen vanuit zee. Tijdens de bevrijding komen zo'n
30 geëvacueerde Westkappelaars om het leven,
de meesten tijdens de beschietingen van 1
november in Domburg en Oostkapelle. De balans:
van de 650 huizen van Westkapelle zijn er na de
bevrijding nog 50 bewoonbaar, van de inwoners
is maar liefst 8% om het leven gekomen (152 in
totaal). Na Breskens is Westkapelle procentueel
gezien de zwaarst getroffen gemeente van
Nederland. Doelwit Dijk is te beschouwen als
eerbetoon aan al deze burgerslachtoffers van
Westkapelle. Er is geprobeerd van allen een por
tret te vinden, om hen een 'gezicht' te kunnen
geven en zo de herinnering levend te houden.
Loes Vreugdenhil schreef haar jeugdherinneringen op
aan haar verblijf als stads bleekneusje op het
Walcherse platteland tijdens de oorlogsjaren in
Wij zijn goed gezond en hopen van u hetzelfde.
Hetzelfde deed J.J. van der Weel, over de oorlog
in Middelburg, met gebruikmaking van dagboek-
96
Boekbesprekingen
