IflHiMMB
Dlalectologische woordenboek- en atlasprojecten
In wat volgt, stel ik u heel kort enkele grote taal-
geografischgerichte regionale woordenboeken,
en taalatlassen over de klankleer (de fand
Fonologische Atlas van de Nederlandse
Dialecten), de vormleer (de mand Morfolo
gische Atlas van de Nederlandse Dialecten) en
de zinsleer (de sand Syntactische Atlas van
de Nederlandse Dialecten) voor. In de loop van
2005 is bij elk van deze dialectprojecten een
publicatie verschenen. De aflevering over karak
ter van het Woordenboek van de Vlaamse
Dialecten werd gepresenteerd in Sluis op 27
mei 2005.3 Deze dialectwoordenboeken zijn wel
onderdeel van wetenschappelijke studies, maar
zijn ook leesbaar voor een breed publiek. Dat
geldt veel minder voor elk van de drie atlassen.
De commentaren bij de atlaskaarten zijn
bedoeld voor een gespecialiseerd vakpubliek,
maar bieden wel heel veel informatie over de
dialecten in het hele taalgebied.
De grote regionale thematische woordenboeken
ln 1950 nam prof. A. Weijnen aan de Katholieke
Universiteit Nijmegen (nu Radboud Universiteit)
het initiatief om een Woordenboek van de
Brabantse Dialecten (wbd) en korte tijd nadien
een Woordenboek van de Limburgse Dialecten
(wld) te maken, wbd en wld bestrijken resp.
Noord-Brabant/Antwerpen/Vlaams-Brabant en
Nederlands en Belgisch Limburg. Weijnen ont
wikkelde een heel nieuwe - thematische - pre
sentatietechniek. De twee woordenboeken wer
den op dezelfde manier opgezet: ze bestaan uit
drie delen Landbouwwoordenschat, n.
Vakwoordenschat en m. Algemene
Woordenschat); ze behandelen de woordenschat
onderwerp per onderwerp (bijv. veeteelt, mole
naar, flora...) in afzonderlijke afleveringen, ont
sloten door alfabetische registers; ze streven
ernaar de dialectwoordenschat zo volledig moge
lijk te inventariseren (met de uitspraak en exacte
lokalisering van elk woord); ze zijn gebaseerd op
eigen onderzoek bij honderden vrijwilligers die
vragenlijsten invullen; ze nemen ook dialect
woorden op die al vroeger zijn opgeschreven in
oudere vragenlijsten of in bestaande dialectwoor
denboeken en ze publiceren veel woordkaarten,
waarop de verspreiding van de woorden staat
afgebeeld. Het wbd is helemaal klaar; de laatste
afleveringen zijn feestelijk gepresenteerd in
Tilburg op 2 december 2005. Het wld volgt bin
nenkort.
Het Nijmeegse voorbeeld werd in 1972 gevolgd door
prof. W. Pée met het Woordenboek van de
Vlaamse Dialecten (wvd) aan de Universiteit
Gent, dat Frans-, West-, Oost- en Zeeuws-
Vlaanderen als onderzoeksgebied heeft. Er zijn
ondertussen 21 afleveringen verschenen, ln de
eerste drie afleveringen van de landbouwwoor
denschat (akkerland en weiland, behuizing en het
erf) is Zeeuws-Vlaanderen nog niet behandeld.
Daarna is er ook systematisch onderzoek gedaan
in Zeeuws-Vlaanderen. ln die reeks verschenen
ondertussen ook ploegen, spitten, eggen en rol
len, bemesting en waterhuishouding. In de reeks
veeteelt is het rund en het paard behandeld. Ook
in de reeks vaktalen is het Zeeuws-Vlaams pas
behandeld na drie afleveringen. Over Zeeuwse
mandenmakers, strodekkers, handspinners en
touwslagers vindt u dus niets terug, wel over de
kuiper en de hoepelmaker, de molenaar, de tim
merman en de meubelmaker en de zeevisser, ln
de algemene woordenschat verschenen drie afle
veringen over de fauna en flora (vogels, land- en
waterfauna en flora) en een over het karakter.
Het wvd verzamelt nog steeds gegevens in
Zeeuws-Vlaanderen. Zeeuws-Vlamingen die geïn
teresseerd zijn om vragenlijsten over hun eigen
dialect in te vullen over algemene woordenschat
kunnen hieraan zeker nog meewerken. Informatie
kunt u opvragen bij de consulent streektalen
(v.de.tier@scez.nl - scez, postbus 49, 4330 aa
Middelburg 0118-670883).
ln de jaren negentig werd voor wbd en wld een deel
redactie opgericht aan de ku Leuven. Ook andere
woordenboeken gingen volgens Weijnens princi
pes werken: eerst ging het Woordenboek van de
Achterhoekse en Liemerse Dialecten (wald) van
start (in 1979) aan het Staring Instituut in
Doetinchem. Dat woordenboek werd dan het
voorbeeld voor de recentere projecten Woorden
boek van de Overijsselse Dialecten (wod) aan de
Usselacademie in Kampen (sinds 1998) en het
Woordenboek van de Gelderse Dialecten (wgd),
dat sinds 2002 aan de Usselacademie (voor de
Veluwe) en de Radboud Universiteit in Nijmegen
(voor het Rivierengebied) wordt samengesteld en
waar de eerste delen verschenen eind november
2005.
Boekbesprekingen
99
