H. Obdeijn, P. De Mas, Ph. Hermans, Geschiedenis van
Marokko, Amsterdam, 2002, Vriendelijke mededeling van
laatstgenoemde auteur.
6 Resolutie 20 oktober 1603. Rijperman, XII, 12.
7 'Andersgelovige' huwelijken (bijvoorbeeld katholieken,
doopsgezinden of lutheranen) waren te Leiden ook moge
lijk, maar alleen voor de schepenen, als burgerlijk huwelijk
op het stadhuis. Zie nootnr. 4.
8 Indien het huwelijk te Leiden heeft plaatsgehad, kan dat
de Waalse kerk of de Hooglandse kerk geweest zijn (in het
huwelijksregister 1604 ontbreken de betreffende bladzij
den). De Pieterskerk is uitgesloten, aangezien in het
huwelijksregister aldaar geen huwelijk van beiden wordt
vermeld. Vriendelijke mededeling de heer M. van Halem,
archivist Regionaal Archief Leiden (RAL).
9 RAL. Oud-rechterlijk archief nr. 10 dl. 5, f. 238. Op 16
februari 1602 werd het lichaam van Lijsbeth
Bartholomeusdochter te Leiden aan de Universiteit van
Leiden geschonken voor anatomisch onderzoek. Of zij,
eveneens afkomstig uit Vlaanderen (Antwerpen), gelieerd
was aan Trijntje is niet bekend (Bartelmees=Bartholo-
meus). H.M. van den Heuvel, De criminele vonnisboeken
van Leiden 1533-1811, Leiden, 1977-1978, 72.
10 Elsevier, Het graf van Abdul Zamat, De Navorscher, 3,
1853, 189. J. Israel, Maurits en de wording van de buiten
landse politiek in: K. Zandvliet (red.), Maurits. Prins van
Oranje, Amsterdam/Zwolle, 2000, 73.
11 Rijperman, XII, 514 nootnr. 8.
12 Frederik Hendrik werd na de verovering gouverneur van
Sluis en verbleef er geruime tijd in de winter van 1604-
1605. J.J. Poelhekke, Frederik Flendrik, Prins van Oranje,
een biografisch drieluik, Zutphen, 1978, 46. FJ.G. ten Raa,
F. de Bas, HetStaatscheleger, II, Breda, 1913, 74, 280.
13 S. Groenveld, 'Een doore geopent'. Noord-Nederlandse
tijdgenoten over de positie en de verovering van Sluis,
1604, Archief. Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen 2004, 17-18.
14 Tot de beroemdste behoorde (de toen overigens nog wei
nig bekende) Piet Hein van c. 1599-1602. R. Prud'homme
van Reine, Admiraal Zilvervloot. Biografie van Piet Hein,
Amsterdam/Antwerpen, 2003, 25. A.H. de Groot, Het
Midden-Oosten en Nederland in historisch perspectief,
Muiderberg, 1989, 10 noemt de Spaanse galeien in Sluis
"eigenlijk Genuese". Ik heb dit alleen bij hem gevonden.
15 Resolutie 9 juli 1603. Rijperman, XII, 362, 365.
16 Tractaat 17 april 1602. Ibidem, p. 29. Resoluties en brief
wisseling 21 maart 1602, 1 juni 1602, 14 juni 1602, 10
april 1603, Ibidem, 21, 36 nootnr. 4, 42 nootnr. 5, 81, 311-
312 nootnr. 4, 334 nootnr. 6, 340.
17 Ibidem, 353. D. Roos, Twee eeuwen varen en vechten,
1550-1750. Het admiralengeslacht Evertsen, Vlissingen,
2003, 78-81, 83-84. Citaat op 81. J.R. Bruijn, Varend ver
leden. De Nederlandse oorlogsvloot in de zeventiende en
achttiende eeuw, Amsterdam, 1998, 28-29. K. Zandvliet,
H. Stevens, Catalogus in: K. Zandvliet, e.a., Maurits. Prins
van Oranje, Amsterdam/Zwolle, 2000, 234-236. D. de
Vries, Oostende verloren, Sluis gewonnen, 1604, Leiden,
2004, 136.
18 P.E. de Broek, Gevechten van Spaanse galeien in het Zwin
in: F. Welvaert, F. Dierickx-Visschers, 2000jaar Zwinstreek,
Knokke, 1985, 58. Misschien is het verhaal een echo van
de zeeslag, met Maurits als anachronistische inlassing.
Een andere mogelijkheid is de ontsnapping eind mei, van
zeventig galeislaven, die de Staatse schepen te bereiken.
J. de Hullu, De verovering van het land van Cadzand onder
het beleid van Prins Maurits, Breskens, 1904, 57.
19 Over Maurits' strategie: A.Th. van Deursen, Maurits van
Nassau, de winnaar die faalde, Amsterdam, 2000, 194-196
(beleg en uithongering) versus Groenveld, 24 en R.
Vermeir, De grens verlegd. Het Zuiden zonder Sluis in de
Tachtigjarige Oorlog, 1604-1648, Archief. Mededelingen
van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der
Wetenschappen 2004, 51 (beleg en geweld). Beproefde
Maurits niet gelijkelijk beide methoden, met een accent
op geweld in de eerste twee maanden en op uithongering
in de laatste? Maurits' terugzenden van ontsnapte vluch
telingen en slaven ondersteunt Van Deursens opvatting.
Zie nootnr. 26.
20 Ibidem, 57. P. Meesters, De geschiedenis van Sluis (bez.
A.M. Lauret), Tilburg, 1980, 186. J.G.L. de Broek, Sluis,
1231-1831, Sluis, z.j., 188.
21 Ibidem, 182. Meesters, 188. De Hullu, 82. P. de Broek, 66.
22 De Hullu, De verovering, 81, 83. Capitulatieverdrag 19
augustus 1604, art. 4. Brief Oldenbarnevelt aan de
Staten-Generaal, 20 augustus 1604. AJ. Veenendaal,
Johan van Oldenbarbevelt. Bescheiden betreffende zijn
staatskundig beleid en zijn familie, 's-Gravenhage, 1976,
II, nr. 87, 104-105. Ibidem, III, nr. 368, 423-427.
Rijperman, XII, 62-63.
23 Resolutie 29 maart 1605. E. van Meteren, Commentarien
ofte memorien van den Nederlandtschen staet, handel,
oorloghen ende geschiedenissen, Amsterdam, 1610, f. 92.
De Hullu, 82.
24 Resolutie 16 oktober 1604. Rijperman, Resolutiën der
Staten-Generaal, XIII, 's Gravenhage, 1957, 116-117. A.
van der Lem, De strijd om de Vlaamse havens tijdens de
Tachtigjarige Oorlog in: De Vries, 22-23.
25 Volgens Rijperman, XII, p. 356 namen aan Spaanse zijde
tenminste acht galeien en twee fregatten deel aan de
slag. Groenveld, 17-18, 43 nootnr. 56.
26 De verschillen in galeigrootte zijn zichtbaar op afbeeldin
gen van de zeeslag van 1603. Zeeuws Archief. Koninklijk
140 Relaties met de Turks-Arabische wereld
