Boekbespreking
g EiULmeuaEj
Erik van der Doe
Wim de Vrieze en Qiel Overbeeke, Stranding en
schipbreuk voor de Schouwse kust, 1824-1999,
uitgegeven in eigen beheer, opmaak en druk
PROgrafici Goes, 2005. 184 blz., illustraties in
kleur en in zwart-wit, lijst van gestrande en
verloren schepen, overzicht van scheepstypen uit
de 19* en 20sK eeuw en verklarende woorden
lijst. ISBN 90 9020151 3. Prijs 17,50.
Zeeland vergaarde zijn roem en rijkdom vooral met
handel en scheepvaart. De keerzijde hiervan is
menselijk leed: overstromingen en scheepsram
pen. Schipbreuken spreken immer tot de ver
beelding en scheepsarcheologisch onderzoek in
Zeeland is ondanks zijn rijke maritieme historie
een nog onvoldoende ontgonnen terrein. In de
druk bevaren en gevaarlijke Zeeuwse wateren
zijn vele honderden schepen gestrand en ver
gaan. Hoeveel dat er zijn is niet bekend. Er
bestaat verrassend genoeg geen overzicht van
scheepsrampen in Zeeland. Voor het noordelijke
deel is daarin nu verandering gekomen.
Op het grote zandplatencomplex de Banjaard zijn
in de loop der eeuwen ontelbare schepen verlo
ren gegaan. Ze waren onderweg naar Zierikzee,
naar de kleinere vissers- en handelsplaatsjes aan
de Oosterschei de, naar het Brouwershavense Gat
richting Rotterdam (vooral tot de opening van
de Nieuwe Waterweg in 1872) of waren uit
koers geraakt en voor de Schouwse kust in de
problemen gekomen. Vroeger moest men het
doen met kompas, dieplood, vuurtorens en
kapen, ook in slecht weer. In het gebied liggen
tal van verraderlijke banken met veelzeggende
namen als de Onrust, Dwars in de weg,
Aardappelbult, de Hompels en de Bollen.
Met een bijzondere presentatie is eind vorig jaar dit
boek over strandingen en schipbreuken voor de
Schouwse kust ten doop gehouden, toepasselijk
aan wal gebracht door de huidige reddingboot
de Koopnransdank. In het boek wordt na een
overzicht van toen voorkomende scheepstypen
een opsomming gegeven van tussen 1824 en
1999 gestrande schepen voor de Schouwse kust,
maar liefst 300! Een indeling in vaste rubrieken
als datum, naam van het schip, type, nationali
teit, herkomst, bestemming, plaats van stran
ding en afloop was overzichtelijker geweest.
Bovendien weten de samenstellers van de niet
verder beschreven schepen vast meer dan nu
alleen de vermelde datum van stranding.
De jaren 1824-1999 verwijzen naar 175 jaar geor
ganiseerd reddingwezen in Nederland, tegen
woordig de Koninklijke Nederlandse Redding
Maatschappij. Niet alle beschreven strandingen
horen in het boek thuis. De eerste schipbreuk,
die van het fregat de Vreede op 14 oktober
1824, vond niet plaats voor de Schouwse kust
maar bij Den Helder en is opgenomen omdat
het de aanleiding was voor de oprichting van de
eerste reddingmaatschappij. Niet alle strandin
gen kunnen ook echt ongelukken worden
genoemd. De laatste, van het zeiljachtje de
Salamander in 1999, lijkt er wat bijgehaald
omdat die het jubileum van de KNRM moet
illustreren. Er was eigenlijk niets mee aan de
hand en het kon na te zijn losgetrokken zijn
reis vervolgen.
De helft van de ongevallen vond in de tweede helft
van de negentiende eeuw plaats. Het gebied
werd drukker bevaren en de omstandigheden
waren minder veilig. De ergste jaren waren 1854
(11 schepen gestrand) en 1887 (8 schepen). Bij
een kwart van de schipbreuken vielen een of
meer slachtoffers. De grootste ramp was die met
het Rotterdamse fregat de Hendrika, dat in
1854 van Brouwershaven met 73 opvarenden
naar Batavia was vertrokken en op de
Zeehondenplaat aan de grond liep. Geen van
hen overleefde de ramp.
Het boek is vooral een chronologische vertellende
beschrijving van honderd van die strandingen
en schipbreuken. Ze zijn elk voorzien van een
vaak wat gezochte kop die een treffend aspect
weergeeft, zoals 'Zierikzeese Oostindiëvaarder
die in eigen naam ten onder ging' (over de
Roompot) en 'Bemanning verloren, schip gered,
varken geslacht' (waarbij een varken zwemmend
van het schip de wal bereikte en vervolgens na
keuring werd geslacht). Veel van de boeiende
maar treurige verhalen, soms met leuke details,
worden geïllustreerd met uitgebreide citaten uit
kranten. Een wrakkenkaart geeft de locatie van
de voornaamste strandingen.
Boekbespreking
147
