dere, prettig leesbare boekwerk van Ad Been
hakker heb ik een completer beeld van deze kun
stenaar gekregen en ben hem nog meer gaan
waarderen.
Berit Sens
Ed de Graaf, d' Guld Waerrelt, De wondere huis
naamwereld van Middelburg, Vlissingen 2006.
Uitgeverij Den Boer/De Ruiter. 304 blz., foto's
in kleur, ISBN 90-74576-66-4. Prijs: 35,-.
De inhoud van dit boek is ruim, zoals de titel al doet
vermoeden. Aan de huisnamen valt van alles af te
lezen: economische bedrijvigheden, scheepvaart
en handelscontacten met steden in de Neder
landen of verder weg in of buiten Europa, mora
listische aansporingen en religieuze motieven.
Daarnaast verwijzen huisnamen naar de politieke
en sociale ontwikkelingen die zich in de afgelo
pen eeuwen voltrokken. De schrijver heeft zich
als doel gesteld de huisnamen in deze context te
plaatsen en te verklaren.
Het boek begint dan ook met een algemene inleiding
over de ontstaansgeschiedenis van Middelburg,
het openhouden van de toegang naar de zee, de
rol van de VOC, W1C en MCC, en eindigt met de
restauraties na het bombardement van 17 mei
1940.
In de inleiding maakt de auteur aan de hand van een
aantal voorbeelden het nut van de huisnamen
duidelijk. In de middeleeuwen bestonden er nau
welijks straatnamen. De huisnaamgeving diende
ter onderscheiding en ter plaatsbepaling en ver
leende aan de bewoner en zijn nering een eigen
identiteit.
De auteur kiest voor een thematische indeling van de
huisnamen, naar genre of onderwerp. Huisnamen,
bij voorbeeld, die naar planten of bloemen ver
wijzen worden bij elkaar ingedeeld onder het
thema botanie. In totaal onderscheidt De Graaf
ruim twintig van deze thema's, zoals Oude en
Nieuwe Testament en alles wat met contanten
te maken heeft. De indeling is vaak lastig, omdat
veel huisnamen bij meer dan één thema inge
deeld kunnen worden. Een verwijzing naar Eva
in het paradijs en de noodlottige appel kan dui
den op handel in appels etc., maar ook naar het
Oude Testament. De Graaf lost dit op door in
zijn uitleg zo nodig te wijzen op deze dwarsver
banden. Als lezer van dit prachtig uitgevoerde
boek heb je geen last van deze thematische inde
ling, omdat je het boek heel goed kunt lezen
zonder verstrikt te raken in een taxonomisch war
net. De auteur verdient alle lof voor zijn gedegen
onderzoek. Het is heel leerzaam wat hij allemaal
te vertellen heeft. Verwijzingen naar oude mun
ten als kop(e)ke, rozenobel, snaphaan, en naar
scheepstypen als de krabbe, baartse, kraijer, pink
en mol komen in huisnamen voor. De verschillen
de scheepstypen worden naar vorm en uiterlijk en
gebruiksmogelijkheden beschreven.
Bij een huisnaam als Paulus' bekeering neemt de
auteur alle tijd om de christelijke achtergronden
uit te leggen. Ook de functie en levensgeschiede
nis van minder bekende heiligen worden naar
behoren uitgelegd, bijvoorbeeld Sint Crispijn, die
als patroonheilige van de schoenlappers wordt
beschouwd, en Sint Rochus, de patroon van de
pestlijders. De wereld van de huisnamen heeft
haar fundament in de vroomheid van de middel
eeuwen en veel daarvan is moderne lezers onbe
kend. Eenzelfde uitgebreide toelichting wordt
ook gegeven bij huisnamen die aan de klassieke
oudheid zijn ontleend, of die naar de joodse cul
tuur verwijzen.
Een enkele maal, zoals op bladzijde 43, moet de
schrijver velen van zijn lezers overschat hebben
als hij bij de belading van schepen de term 'gau-
geren' onuitgelegd laat. Uit een Engels woorden
boek begreep ik dat dit 'precies meten' betekent.
De schrijver beperkt zich gelukkig niet tot Middel
burg, maar vermeldt ook enkele Vlissingse huis
namen. De term huisnamen wordt ruim opgevat,
het betreft ook gebouwen die geen particuliere
woonhuizen zijn.
In zijn naschrift vertelt de schrijver op welke wijze hij
te werk is gegaan. We kunnen vaststellen dat de
182
Boekbesprekingen
