Genootschapszaken
Eric-Jan Weterings
is historicus
en hoofdredacteur
van Zeeland.
Genootschap publiceert eerste digitale boek
Chirurgijns, doctoren, heelmeesters en artsen op het
eiland Walcheren 1700-2000 is het eerste on-line
gepubliceerde boek van het genootschap. Een uit
nood geboren mijlpaal, want geld voor een papie
ren versie ontbrak. Auteur J.Z.S. (Jan) Pel zit er
niet mee. "Nu krijgen meer mensen het onder ogen
dan een gedrukte versie." De in 1918 geboren huis
arts in ruste werkte er ruim twintig jaar aan.
'In ruste' is een weinig adequate beschrijving van
de Middelburger. Na zijn 65e begon hij aan het
boek, maar tussendoor lag het werkjaren stil om
dat hij een rechtenstudie volgde aan de Open
Universiteit. "Voor de aardigheid." Dat geldt ook
voor de vraag waarom hij aan de publicatie begon.
"Ach ja, eigenlijk louter uit interesse. Ik ben oud
huisarts en ik ben zeer geïnteresseerd in geschiede
nis. Dat komt hier samen in een bronnenboek voor
de sociale historie."
Aanvankelijk was Pel van plan de levensbe
schrijvingen van medici te beperken tot mensen die
in Middelburg in de negentiende en twintigste
eeuw actief waren. Daarvoor kon hij uitgebreid
putten uit het in 1901 verschenen Levensberichten
van Zeeuwse Medici van A.A. Fokker en J.C. de
Man. Tijdens zijn onderzoek stuitte hij op een aan
tal interessante archieven, wat aanleiding was het
onderwerp uit te breiden.
"Het archief van het Staatstoezicht op de
Volksgezondheid in Zeeland was heel nuttig, met
gegevens over examens, klachten etc. Daardoor
krijg je een fantastisch overzicht van de gang' van
zaken op de Walcherse dorpen in de eerste helft
van de negentiende eeuw." Verder putte Pel veel uit
de gemeentearchieven van Vlissingen en een aantal
(toen nog zelfstandige) dorpen.
Een van de personen die hij beschrijft is S.S.
Coronel, die in 1853 als stadsgeneesheer een deel
van de Middelburgse armen onder zijn hoede
krijgt. Zijn ervaringen publiceert hij in het boek
Middelburg voorheen en thans. "Hij beschrijft
daarin de sociale omstandigheden in zijn tijd. Die
waren huiveringwekkend." Coronel werd later
J.Z.S. Pel. Foto Richard de Waard.
onder meer gemeentearts in Amsterdam. Zijn aan
tal wetenschappelijke publicaties (37) is door geen
van zijn Zeeuwse collega's ooit geëvenaard.
Naast zo'n succesverhaal zijn er ook tal van
wat Pel noemt "dubieuze figuren". Die figureren
veelal in een verder verleden. Als in 1815 bijvoor
beeld heelmeester A.R. Roth zich in Koudekerke
vestigt, wordt hij al snel op de vingers getikt omdat
hij ook onbevoegd actief is als verloskundige. Later
wordt hij na een inspectie 'ernstig onderhouden en
gereprimendeerd over de sleg'te en berooiden toes
tand zijner apotheek en instrumenten'. Uiteindelijk
onderhoudt het diaconaal armbestuur hem en zijn
gezin.
De auteur vindt het wel jammer dat de digitale
uitgave geen ruimte liet voor illustraties. "Ik heb
een aantal fraaie portretten, oude diploma's, rap
porten en dergelijke. Technisch schijnt weergave
daarvan niet mogelijk te zijn." Het is een troostrijke
gedachte dat de ontwikkelingen in de digitale
30
Genootschapszaken