Boekbesprekingen
Doeke Roos, De Nederlandse loods In de Tweede
Wereldoorlog, Vlissingen 2007. Uitgeverij ADZ.
378 blz., ISBN 978-90-72838-40-7. Prijs: 29,95.
Doeke Roos muntte ooit de kreet 'de Middelburgse
doctorandussenmaffia'. Historisch Zeeland is maar
klein, zodat de doctor nu zijn nieuwe boek bespro
ken ziet worden door een vertegenwoordiger van
het door hem zo argwanend bekeken genus. De
volgens taalkundige Lo van Driel 'loods der lood
sen' zal deze keer prettig worden verrast, want on
dergetekende doctorandus uit Middelburg vindt dat
hij met De Nederlandse loods In de Tweede Wereld
oorlog een prachtig boek heeft geschreven.
Lange tijd was het onzeker of dat boek über
haupt zou verschijnen. Was er wel een markt voor
zo'n specifiek onderwerp en verschenen al niet heel
veel maritieme titels die maar matig verkochten?
Uitgeverij ADZ besloot daarom pas tot uitgave, na
dat bij voorintekening bleek dat de belangstelling
voldoende was om ten minste uit de kosten te ko
men. Merkwaardig, want de slag om de Schelde is
in vele publicaties beschreven. De rol van loodsen
daarin is nog nooit te boek gesteld. Doeke Roos
heeft die leemte gevuld. Overigens niet alleen over
laatstgenoemde rol, maar over vele episodes uit de
oorlog waarin loodsen hun leven waagden.
Naast uitputtend en overzichtelijk gepresen
teerd bronnenonderzoek, geeft de 'oral-history
component' dit boek meerwaarde. De letterlijke
weergave van herinneringen van geïnterviewden
blijft een heikele onderneming in een werk met we
tenschappelijke pretenties. Roos weet echter de
anekdotes die zijn gesprekpartners te berde brach
ten zodanig in te passen dat die mededelingen niet
alleen de leesbaarheid van De Nederlandse loods
vergroten, maar vooral het schriftelijke bronnen
materiaal 'aankleden'. 'Aankleden' klinkt misschien
wat banaal, want Roos heeft mijns inziens het
juiste evenwicht gevonden tussen orale en schrifte
lijke bronnen.
Waar gaat het boek over? Zoals ik al in de inlei
ding van dit nummer constateerde, dekt de vlag (de
titel) de lading (het boek) volledig. In deze uitgave
vertelt Roos hèt verhaal van de Nederlandse lood
sen in de Tweede Wereldoorlog. Veel helden, al
thans mensen die toen de 'goede' keuze maakten en
een aantal 'schipperaars'. In deze verhandeling
anekdotes memoreren, doet het boek tekort. Het zal
niet voor alle potentiële lezers interessant zijn, om
dat de oud-loods vooral een hommage heeft willen
brengen aan zijn collega's. En daar is niets mis mee.
Opvallend is dat de auteur - impliciet - een
stevig oordeel velt over de leidende rol van de Ne
derlandse marine over het loodswezen in de oor
logsjaren. Dat dat 'leiderschap' niet altijd even ge
lukkig was, is een understatement. Het lijkt erop of
Roos zich heeft ingehouden bij de formulering van
zijn oordeel, dat tussen de regels door wel degelijk
weerklinkt.
Op de schrijfstijl van Roos is wel wat aan te
merken. Tijdens de presentatie van het boek memo
reerde hij dat uitgever Bert Gerestein menige alinea
in het manuscript in de marge voorzag van de op
merking 'barokke bombast', waarop de auteur ver
klaarde dat hij graag 'bloemrijke taal' gebruikt. La
ten we het maar op een kwestie van smaak houden,
want anders krijgen de arme Middelburgse docto
randussen weer de toorn van de auteur over zich
heen.
Over de eertijds bekende radiopresentator dr.
P.H. Ritter jr. gaat het verhaal dat hij met zijn wat
72
Boekbesprekingen
