Engel Hoogerheyden (1740-1807)
Zeeuws maritiem chroniqueur
Victor Enthoven is historicus. Hij is verbonden aan
de Nederlandse Defensie Academie.
Remmelt Daalder is historicus. Hij werkt bij het
Nederlands Scheepvaartmuseum Amsterdam als
conservator van de collecties schilderijen,
tekeningen, prenten en fotografie.
Peter Blom is verbonden aan het Zeeuws Archief. Hij
publiceert regelmatig over de geschiedenis van Veere.
Inleiding
Engel Hoogerheyden is de bekendste Zeeuwse zee
schilder. Dat houdt in dat schepen en scheepvaart -
in het bijzonder op en rond de Schelde - het
hoofdonderwerp in zijn werk vormen. Men kan
hem zelfs een specialist op dit terrein noemen, niet
alleen vanwege zijn zichtbare kennis van schepen,
maar ook omdat er uitsluitend werk van hem be
kend is met een maritiem karakter. Dat is op zich
niet iets bijzonders voor een Nederlandse kunste
naar, en zeker niet voor een Zeeuw. Maar in zijn
tijd was Hoogerheyden wel een van de weinigen
die uitsluitend 'marines' maakte. Engel Hoogerhey
den ontpopte zich tot chroniqueur van maritiem
Nederland en van Zeeland in het bijzonder. Zijn
weergaven van de dramatische ondergang van de
Oost-Indiëvaarder Woestduin in de Scheldemon-
ding (1779), de zeeslag bij Dogg'ersbank (1781), de
expeditie van J.P. van Braam naar Oost-Indië
(1784-1786), de Bataafse vloot in de storm van
9 november 1800 en de Bataafse flottielje (1804)
zijn beeldbepalend voor onze kennis van maritiem
Nederland rond 1800.
Als zeeschilder aan de kost komen was in deze
tijd bijzonder moeilijk. Er was maar een kleine
markt voor (dure) schilderijen, maar er lagen wel
kansen om met de verkoop van tekeningen en
prenten van schepen rond te komen. In deze bij
drage krijgt vooral het grafische werk van Hooger
heyden aandacht. Een extra aanleiding daarvoor is
het feit dat het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen in zijn collectie Zelandia
lllustrata zeventien afbeeldingen bezit, voorna
melijk gravures, waaraan Hoogerheyden een
bijdrage heeft geleverd.'
Het binnenlopen van twee retourschepen en het VOC-jacht Bantem op de rede van Vlissingen, sepia op papier, 20 x 30 cm., gesigneerd
Eng. Hoogerheyden, particuliere collectie. Van deze voorstelling bestaat ook een gravure. Zeeuws Archief, Zelandia lllustrata 111-235.