wijs een terzijde over de Amsterdamse Ruysdael-
kade waar ook nu raamprostitie is.
Voor de levensgeschiedenis van Jacob Schorer
en zijn rol in de juridische gelijkwaardige positie
van de homoseksuele medemens is dat alles niet
relevant en daar gaat het in dit boek tenslotte om.
In Schorers persoonlijke leven is onderzoek dat
naar hem, de vrijgezelle waarnemende kantonrech
ter, werd ingesteld wegens vermeende contacten
met minderjarige jongens, een essentieel moment.
Het speelde in 1903 en het moet de Schorerfamilie
in ernstige verlegenheid hebben gebracht. Welis
waar was de familie zonodig financieel in staat
zonder ambtelijk inkomen een goede staat te voe
ren, met een vader die in het Middelburg van 1900
vice-president van de rechtbank is, als lid van een
familie die verbonden was met de gehele Walcherse
elite en in elk Walchers buiten wel neven en nich
ten had, was een schandaal onwenselijk. Jacob
neemt dus ontslag en vertrekt naar Berlijn. Hij doet
er iets in verzekeringen, maar wijdt zich vooral aan
de contacten met het wetenschappelijk instituut
van Hirschfeld, de eerste die onderzoek deed naar
seksueel gedrag. Die periode heeft Schorer gevormd
en de theorie van zijn leermeester dat homoseksua
liteit aangeboren is, en dat homoseksuelen 'het
derde geslacht' vormen heeft hij zijn leven aange
hangen. Van de opvattingen van Freud, van jeugd
trauma's en moederbindingen en dergelijke moest
hij niets hebben.
Na de dood van zijn vader komt Jacob terug
naar Middelburg om met zijn moeder en zijn zus
na enige tijd naar Den Haag te verhuizen. In Den
Haag wordt hij de centrale figuur van de Neder
landse afdeling van het Duitse comité, feitelijk was
het natuurlijk gewoon Schorer met wat donateurs
en enkele mensen (hoogstens enkele tientallen) die
het werk deed voor de gelijkberechtiging van hen
die een zwaar lot droegen en daarom niet gelukkig
mochten zijn. Schorers werk vanuit zijn Haagse
huuretage krijgt Aufschwung als minister Regout
het vermaledijde artikel 248bis door de Kamer
krijgt. Wat heteroseksuelen wel mogen (contacten
met minderjarigen) mogen homoseksuelen dan ju
ridisch niet. In een nooit aflatende stroom van
brieven en brochures g'aat Jacob Schorer zich daar
tegen verzetten. In zijn persoonlijke contacten zal
hij met zijn droge informatie en brieven als heer
van stand velen het gevoel gegeven hebben niet al
leen te staan. Zijn afkomst gaf aan zijn interventies
niveau. Terwijl de tijd en de inzichten veranderen,
de Tweede Wereldoorlog Schorer in velerlei opzich
ten in een lastig parket brengt (hij heeft een Duitse
'pleegzoon' en zijn fameuze bibliotheek verdwijnt),
zet hij zijn strijd tegen het onrecht voort tot op
hoge leeftijd. Dit boek is een monument voor die
man.
Lo van Driel
Diverse auteurs, Memoria Walcheren 40-45, een
overzicht van oorlogsmonumenten en restanten van
de Atlantikwall, Westkapelle 2007. Uitgave Polder
huis Westkapelle, Dijk- en Oorlogsmuseum en
Stichting Bunkerbehoud, geen ISBN, Prijs 3,50.
Nu na de zomermaanden het Duits als voertaal in
Zeeland weer heeft plaatsgemaakt voor Zeeuws en
Nederlands, blijven onze oosterburen toch manifest
aanwezig in deze provincie. Dat is overigens al ten
minste 62 jaar het geval, getuige de betonnen
bouwwerken die her en der het landschap (ont)sie-
ren.
Aanvankelijk werden die bunkers, tankversper
ringen en andere constructies vooral als obstakels
gezien, die voor velen een storende herinnering
aan de oorlogsjaren waren. Langzaam veranderde
dat beeld, toen deze restanten steeds breder werden
gewaardeerd als een wezenlijk onderdeel van de re
gionale geschiedenis. De afgelopen jaren versche
nen al diverse publicaties over de (bouw)historische
waarde van de objecten en daar is er dit jaar weer
eentje bijgekomen.
In Memoria Walcheren 40-45 geeft een redactie
van vertegenwoordigers van het Polderhuis West
kapelle, Dijk- en Oorlogsmuseum en de Stichting
Bunkerbehoud een overzicht van restanten van de
Atlantikwall op het destijds zwaar getroffen eiland.
Door een bijgevoegde lijst van oorlogsmonumenten
116
Boekbesprekingen
