Eerherstel voor commandant Joseph Ledel.
West-Zeeuws-Vlaanderen ten tijde van de
Tiendaagse Veldtocht in augustus 1831
Bert van Gelder
is socioloog en publicist.
"Het behage aan Uwe Majesteit mij in staat te stel
len zodanig dit district te verdedigen als tot derzel-
ver behoud noodzakelijk is."
(Adres van kolonel Joseph Ledel, bevelhebber
van District IV van Zeeland aan Koning Willem I
d.d. 16 november 1830)'
Straatnamen naar historische personen vernoemd,
houden de geschiedenis van ons verleden levend.
Zonder dat hulpmiddel zouden we allang het be
staan van historische persoonlijkheden vergeten
zijn. Oostburg eert zijn lokale helden onder andere
met een Ledelplein met bijbehorend theater, een
Hennequinstraat en een Callenfelsstraat. Over Ledel
gaat het hier volgende artikel. Ledel was namelijk
de commandant van het Nederlands leger in West
Zeeuws-Vlaanderen ten tijde van de Belgische Op
stand en de Tiendaagse Veldtocht.
Hennequin is de achternaam van vader Jacob
en zoon Johan Adriaan, die tijdens de hier behan
delde periode beiden om beurten districtcommissa
ris van District IV van Zeeland waren. Tot 1851
was Zeeland verdeeld in vijf districten, die onder
leiding stonden van commissarissen. Westelijk
Zeeuws-Vlaanderen behoorde tot het vierde district
(Sluis). Callenfels was protestants burgemeester van
Oostburg' in diezelfde jaren.
Soldaat Ledel
Joseph Ledel werd op 3 januari 1779 in Den Haag
geboren als het vijfde kind van een rentenierende
Oostenrijkse huurling, die zich metterwoon in Den
Haag had gevestigd, en zijn Haagse echtgenote. Op
vijftienjarige leeftijd liep hij weg van kostschool
om zich stiekem aan te melden als soldaat. Daar
mee begon in juni 1794 zijn eigen militaire car
rière, die hem in de daaropvolgende zesendertig
jaar onder andere in alle provincies van Nederland,
in Suriname, Duitsland, Rusland, België en op Java
bracht. Hij was krijgsgevangen gehouden in Enge
land, in Suriname en in Rusland en zijn gezond
heid had daar zeer onder te lijden gehad.2
Vooral zijn verblijf in de periode mei 1827 tot
maart 1830 op Java heeft grote invloed op hem.
Oppervlakkig gezien vocht het Nederlands Indische
Leger (NIL), een georganiseerd veldleger, tegen een
guerrillamacht van de Javaanse prins Dipanëgara,
maar eigenlijk ging het om het streven van de Ne
derlandse Staat, i.e. koning Willem I, om Indonesië
winstgevend te kunnen gaan exploiterend De oor
log kost aan de zijde van het NIL 15.000 en aan de
zijde van de Javaanse bevolking 200.000 slachtof
fers! Van het expeditieleger van drieduizend man
sneuvelt binnen de kortste keren meer dan 66%.1 De
omstandigheden van het oorlog'sterrein en de on
grijpbaarheid van de tegenstander moeten grote in
druk op Ledel hebben gemaakt.
Ook op Java is luitenant-kolonel Ledel een
voortreffelijke officier. Hij dwingt op enig moment
een van zijn ondergeschikten, luitenant der le
klasse jonkheer Regnerus Livius van Andringa de
Kempenaer5 ontslag te nemen en weigert vervol
gens dit ontslag eervol te verlenen, een ongehoorde
schoffering in het toenmalige leger.'Hoewel Van
Andringa de Kempenaer blijkbaar een moedig sol
daat is (hij is in het bezit van de Militaire Willems
orde), stond hij al in Nederland door zijn 'onbe
heerstheid en losbandig gedrag' ongunstig bekend.7
'Aannemelijk is dat hij in de Javaanse oorlog enige
Joseph Ledel. Zelandia lllustrata. No. onbekend.
78
Joseph Ledel