lyriiuMMi
streek. Ook hier vindt u de vernederlandste teksten
in de vorm van een boek, waarin ook een inleiding
op het specifieke dialect van die regio wordt opge
nomen en een inhoudsopgave van de verhalen en
liederen.
Toekomstplannen
Toen de Zeeuwse Klapbank werd gepresenteerd in
2006 zijn ook enkele toekomstplannen aan bod
gekomen. Een ervan was de Zeeuwse Dialectkrant.
Deze krant is intussen klaar, en gratis verkrijgbaar
bij de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. Er is
daarnaast een dvd verkrijgbaar met twaalf frag
menten van de Zeeuwse Klapbank, verspreid over
heel Zeeland. De twaalf fragmenten worden bege
leid met de vernederlandste tekst, zoals in de luis
terhokjes.
Plannen op langere termijn zijn het educatief
maken van deze tentoonstelling, en de dvd. Op
basis van één fragment kan men uiteraard niet de
hele Zeeuwse dialectgeschiedenis vertellen, maar
op basis van twaalf fragmenten zijn er al heel wat
verschillen en gelijkenissen te illustreren. Daarvoor
moet elk fragment natuurlijk eerst grondig bestu
deerd worden en van de nodige informatie voor
zien. Een dergelijke educatieve fiche zou in de ten
toonstelling in de hokjes beschikbaar moeten zijn
voor luisteraars die meer achtergrond willen bij het
dialectfragment dat men wil beluisteren of beluis
terd heeft.
Educatieve plannen
De klapbank is op zichzelf al de moeite waard
omdat men er de verschillende dialecten hoort in
heel diverse verhalen. Jongeren van vandaag ken
nen misschien nog wel het dialect van hun streek,
en enkelen zullen het ook nog wel spreken, maar
wat er zo specifiek is, welke woorden vroeger wel
en nu niet meer gebruikt worden, enz. kan met een
beetje hulp duidelijker worden. Met een educatieve
fiche kan worden benadrukt waarop gelet moet of
kan worden.
Wat kan er allemaal aan bod komen op zo'n fiche
of in een lespakket? Eerst en vooral, maar voor
taalkundigen waarschijnlijk niet het belangrijkste,
is de tijd waaruit de fragmenten dateren en de
inhoud ervan. De geïnterviewden spraken bijna
altijd over hun jeugd en hun verleden. De fragmen
ten kunnen in educatief verband dus in hun juiste
historische context worden geplaatst. Omgevings
geschiedenis, als het ware. Wat werd er in Zeeland
verbouwd, bijvoorbeeld. Er is sprake van meekrap
en van vlas. Hoe zat dat historisch? Waar, hoe en
wanneer, kunnen vragen zijn die spelen aan de
inhoudelijke kant van het verhaal.
Een tweede aspect is het taalkundige, en in dit
geval meer specifiek de Zeeuwse dialecten. Deze
tentoonstelling heeft immers niet in de eerste
plaats een historische bedoeling, wel een taalkun
dige. Door met fragmenten van diverse plaatsen in
Zeeland te werken, kun je bepaalde gelijkenissen en
verschillen verduidelijken. Maar wat kun je zo alle
maal bestuderen in de dialecten? Eerst en vooral
heb je de uitspraak. Je hoort in de tentoonstelling
een persoon spreken en merkt aan de verneder
landste tekst die het fragment begeleidt dat er dui
delijke klankverschillen zijn tussen het Nederlands
en het Zeeuwse dialect. De meeste Zeeuwse jonge
ren weten en kennen die verschillen ook wel, maar
weten ze ook dat er dialectgroepen zijn en dat die
historisch bepaald zijn? Dat kun je bijvoorbeeld
illustreren met taaikaartjes.
Ook grammaticale bijzonderheden kunnen aan
bod komen. Waar gebruikt men dubbele negatie,
waar zegt men ik heb ekik dat gedaan, enz. Een
laatste aspect dat in dit artikel uitgebreider aan bod
komt, is de woordenschat. De Zeeuwse Klapbank
bevat natuurlijk heel wat woorden die interessant
zijn omdat ze nu niet meer of nauwelijks nog
bekend zijn, of omdat er verschillen zijn binnen
Zeeland, watje weer kunt laten zien op dialect
kaarten. Ook etymologische informatie over de
woorden is een belangrijk onderdeel. Met behulp
van etymologische woordenboeken zoals dat van
Debrabandere leren we heel wat over woorden die
op het eerste gezicht heel vertrouwd klinken in
Zeeland.
Etymologische informatie
Vooral in de landbouwfragmenten vinden we heel
wat oude woorden. Ik geef een paar voorbeelden.
De vlegel
Het Zeeuwse dialectwoord vluie wordt in heel wat
fragmenten genoemd, omdat dorsen in de eerste
helft van de twintigste eeuw nog heel frequent
De Zeeuwse Klapbank
15
