bod, met als gevolg dat de vereniging al snel op
zoek moest gaan naar nieuwe grond. En met suc
ces: reeds in 1925 beschikte de vereniging over
bijna twintig hectare grond, die in 76 percelen was
verdeeld.
Behalve deze successen besteedt de auteur ook
aandacht aan de problemen waarmee de vereniging
in haar langdurig bestaan te maken kreeg. Zo
moest het bestuur regelmatig in actie komen tegen
pachters die hun land illegaal hadden onderver
huurd. Hiernaast moest de vereniging geregeld
optreden tegen mensen die vóór de Tweede Wereld
oorlog als landarbeider een stuk grond hadden
gepacht maar die na de oorlog een ander beroep
uitoefenden. In 1956 kwam het zelfs tot een con
frontatie, toen enkele pachters die niet langer als
landarbeiders stonden geregistreerd van hun grond
werden gezet.
De vereniging besefte als geen ander dat dit
soort conflicten niet meer waren dan veredelde
achterhoedegevechten. Door de mechanisatie in de
landbouw en de industrialisatie nam het aantal
landarbeiders immers flink af en dat was te merken
aan het aantal leden van de vereniging. Telde ze in
1924 189 leden, in 1970 was dit aantal gedaald tot
61.
Wie echter denkt dat de vereniging in de laatste
decennia van de vorige eeuw op sterven na dood
was, komt bedrogen uit. Het bestuur van de vereni
ging zag anno 2006 de toekomst zelfs vol vertrou
wen tegemoet: "Er blijft nog steeds voldoende
belangstelling om te pachten. We krijgen er zelfs
nog wel eens een nieuw lid bij, de jongste is amper
twintig jaar oud. Veel pachters zijn nog jong, dus
het verloop zal voorlopig wel meevallen." Dat de
leden niet langer landarbeiders zijn, vond het
bestuur geen enkel bezwaar. En dat de intrekking
van de Landarbeiderswet de vereniging in feite
overbodig heeft gemaakt, werd in alle toonaarden
ontkend.
Het is hier niet op zijn plaats een samenvatting
te schrijven van De Jong'e's boek. Voor wie de
geschiedenis van de Noord-Bevelandse landarbei
dersvereniging tot in alle details wil kennen, is het
boek, en zeker het eerste deel, een aanrader. Het is
een mooi verzorgd, rijk geïllustreerd werk gewor
den, steunend op onderzoek van schriftelijke bron
nen en interviews met rechtstreeks betrokkenen. De
Jonge heeft een fraai gedenkboek geschreven voor
een vereniging die met enige trots kan terugkijken
op haar verleden, tevreden constaterend dat zij
misschien wel de laatste landarbeidersvereniging in
Nederland is.
Albert L. Kort
34
Boekbesprekingen
