gpEBEHEB
Een negentiende-eeuwse Zeeuwse dorpspredikant.
C.F. Zeeman, dominee te Zonnemaire van 1862-1904
L.M. Verseput
Het is nogal wat als iemand meer dan veertig jaar
dominee is op een klein Zeeuws dorp. Dat moet
Catharinus Forandinus Zeeman hebben beseft toen
hij in 1902 een herdenkingspreek hield ter gele
genheid van zijn veertigjarig predikantschap te
Zonnemaire op Schouwen-Duiveland. Die veertig
jaar zag hij als positief vanwege de continuïteit!
Hij wees op "het hoog belang eener gedurende een
menschenleven op dezelfde plaats voortgezette
prediking des Christendoms in de Ned. Herv. Kerk."
Nu was ds. Zeeman niet alleen dorpspredikant,
maar ook lid van de Algemene Synode der Her
vormde Kerk en secretaris van het Provinciaal
Kerkbestuur in Zeeland.
Bekend werd hij ook als schrijver van Nederlandse
spreekwoorden, spreekwijzen, benamingen aan de
bijbel ontleend (Dordrecht 1876), dat met zilver
werd bekroond door de Hollandsche Maatschappij
van Kunsten en Wetenschappen. Vanuit Zonne
maire sloeg' Zeeman zijn vleugels breed uit en hij
was als dorpspredikant een invloedrijk persoon in
provinciaal en landelijk kerkverband. Tot zijn
bekendheid droeg bij (in later tijd) dat hij een
beroemde zoon had: Pieter Zeeman, natuurkundige
en Nobelprijswinnaar in 1902. Prof. Zeeman heeft
veel brieven van zijn ouders bewaard en ook pre
ken van zijn vader, die zich thans in het Zeeman
archief in Haarlem bevinden. Daardoor is het
mogelijk een indruk te krijgen van het leven en het
werk van een negentiende-eeuwse dorpsdominee.
Biografische gegevens
Op 15 juni 1862 doet C.F. Zeeman zijn intrede als
hervormd predikant te Zonnemaire in het oude
vijftiende-eeuwse dorpskerkje. Het zou tijdens zijn
predikantschap afgebroken worden en in 1868 ver
vangen worden door een nieuwe kerk. Catharinus
Forandinus Zeeman werd op 2 november 1828 te
Numansdorp geboren als zoon van de dorpsarts
Pieter Zeeman en Elisabeth Susanna Zoutman.
Flij studeerde theologie in Leiden en zijn broer
Johannes medicijnen. In Leiden was toentertijd de
moderne of vrijzinnige theologie de heersende
r*
Portret van Catharinus Forandinus Zeeman (1828-1906). Collectie
auteur.
richting. Zeeman werd aanhanger van deze moda
liteit, zoals uit zijn preken zal blijken. In 1854 ging
hij als vrijgezel naar zijn eerste gemeente Welsum
in Overijssel. En vandaar naar het Zeeuwse Zonne
maire in 1862. Hij heeft Willemina Worst leren
kennen via haar broer, die medestudent theologie
was. In 1861 trouwde hij met haar. Zij was de
dochter van ds. Johannes Hubertus Worst, predi
kant te Bergen (N.H.) en Christina Elsje Woerman.
Begintijd in Zonnemaire
Op 15 juni 1862 doet Zeeman dus zijn intrede in
Zonnemaire. De tekst van zijn preek is Efeziërs
4:11, "En hij heeft zowel apostelen als profeten
Dominee te Zonnemaire
47
