Signalering
Te Water zichzelf gaf, ziet nten alleen nog de res
tanten, mede dankzij deze studie.
Van Jona Willem te Water is bekend dat hij
Gods goedheid ervoer toen hij gespaard bleef op 12
januari 1807. Op die dag ontplofte een met kruit
geladen schip dat aan het Rapenburg' gemeerd lag.
De ontploffing moet tot in Amsterdam gehoord
zijn, de naaste omgeving werd verwoest en er
waren vele slachtoffers. Koning Lodewijk Napoleon
kwam zich onmiddellijk persoonlijk op de hoogte
stellen. Huizen, verzamelingen en bibliotheken
van verschillende Leidse geleerden raakten zwaar
beschadigd. De historicus Adriaan Kluit - voor
Leiden doceerde hij eveneens te Middelburg - en
zijn vrouw kwamen om, prof. Luzac werd het
Rapenburg ingeslingerd en verdronk, de hoog
geleerde Van der Palm - ook iemand met een
Zeeuwse periode - verloor zijn zoontje. Bekend
is het verhaal dat de stokdove mevrouw Te Water
bij de gigantische ontploffing' de woorden sprak:
"Zei u iets, te Water?" De auteur van deze studie
reconstrueert vrij precies het ontstaan van deze
uitspraak. Bovendien heeft hij als een van zijn
stellingen opgenomen dat gelet op haar doofheid
mevrouw Te Water deze woorden vele malen zal
gesproken hebben.
Op 19 oktober 1822 kwam aan het leven van
Te Water een einde. Hij werd begraven in Katwijk,
waarbij zijn wens om buiten de bebouwde kom
begraven te worden, in vervulling' ging.
De studie over Jona Willem te Water, historicus
en theoloog' tussen traditie en Verlichting, brengt
op voortreffelijke wijze alles bijeen wat over deze
bijzondere predikant en geleerde te vinden is en
schetst zijn leven en werken, met zijn kwaliteiten
en beperkingen, tegen de achtergrond van een
interessante periode in onze geschiedenis. Het
is een boek dat niemand die in de gewestelijke
geschiedenis van de tweede helft van de achttiende
eeuw geïnteresseerd is, ongelezen moet laten.
Lo van Driel
Jean Luc Meulemeester en Robert Nouwen (samen
stelling), Pax Romana. De Romeinse vrede in de lage
landen, themanummer Kunsttijdschrift Vlaanderen.
Z.pl, 2008, 42 biz., ill. gedeeltelijk in kleur, [geen
ISSN]
Dit fraai uitgegeven boekje moet, aldus een van de
auteurs, een bijdrage leveren aan de popularisering
van de Romeinse en Middeleeuwse geschiedenis
van onze streek. Of de verschillende schrijvers
daarin geslaagd zijn, laten we aan het oordeel
van de lezer over. Vast staat dat het geen populair
boekje is. Afgaande op het notenapparaat en de
uitvoerige bibliografie, die aan ieder hoofdstuk zijn
toegevoegd, zou het predikaat 'populair-weten-
schappelijk' beter op zijn plaats zijn.
Voor mensen met belangstelling voor de
invloed die de Pax Romana op de Lage Landen in
het algemeen had, is het werk een regelrechte aan
rader. Interessant is bijvoorbeeld de vergelijking
die de schrijvers in de inleiding maken tussen de
Pax Romana en de Pax Americana. Een poging tot
actualisering van het verre verleden, die het vak
geschiedenis vaak zo boeiend maakt. Net als de
Amerikanen in onze tijd probeerden de Romeinen
tweeduizend jaar geleden de naburige volken een
vrede op te leggen, maar wel op hun voorwaarden.
Jammer is alleen dat geen van de auteurs verder
op deze belangrijke materie ingaat. Jammer is ook
dat Zeeland er in dit boekje zo bekaaid vanaf komt.
Slechts één bladzijde, geschreven door Arco Wille-
boordse, is ingeruimd voor de geschiedenis van het
castellum in Aardenburg.
Wie meer wil weten van de oude en middel
eeuwse geschiedenis van Aardenburg, komt in
Vorsten, burgers en soldaten beter aan zijn trekken
(gesignaleerd in Zeeland 17.3).
Albert L. Kort
160
Boekbespreking Signalering
