De Zelandia lllustrata als vindplaats van verloren
objecten
Op 5 januari 1647 ontdekte men bij extreem laag
water voor de kust van Domburg de restanten van
een oud heiligdom. Meer dan veertig' gebeeld-
I '-i 'foef y'
1 i O foree
l -Dcr>rrf{^
'1 A'rrrAii nW'4
Twee Romeinse altaarstenen, opgedragen aan de godin Nehalen-
nia, gevonden op het strand van Domburg op 5 januari 1647.
Tekening H. van Schuylenburgh. (ZA, Zei. 111., nr. 437-5)
houwde fragmenten, munten en fundamenten van
een ronde tempel trokken de aandacht van de inge
zetenen van Walcheren. Voor een deel betrof het
altaren gewijd aan de Romeinse godin Nehalennia,
die rond het jaar 200 na Chr. in Zeeland werd ver
eerd. De stukken werden ondanks het slechte weer
uitgegraven, nauwkeurig bestudeerd en door de
Middelburgse kunstschilder Hendrik van Schuylen
burgh tot in de details in tekening gebracht. Wat
vervoerbaar was, werd geborgen. Een deel werd in
de Nederlandse Hervormde kerk van Domburg
opgesteld, andere stukken werden door historisch
geïnteresseerde particulieren meegenomen. Zoals
door de Middelburgse schepen en raad Johan
Honig'h, die volgens Smallegange een bijzonder
groot liefhebber "van alle ongemeene heerlijke en
naeuwkeurige oudheden" was. Smallegange, die de
restanten van het heiligdom zelf op het Domburgse
strand had gezien en in zijn Cronyk van Zeeland
uitvoerige beschrijvingen van verschillende altaren
geeft, vermeldt hoe in de tuin van Honighs buiten
plaats Steenhoven "twee voorname oude Steenen,
uit de ruinen des Tempels van d'Afgodinne Neha
lennia gehaelt" stonden. Op de ene steen was
"Nehalennia sittende, met een Windhond ter rech
ter, en een mandeken met freuiten ter slijnkker
hand" te zien, op de andere waren drie godinnen
afgebeeld. In Honighs bezit bevonden zich ook vijf
zilveren penningen afkomstig van de Domburgse
vondst. Niet alles kon geborgen worden en van tijd
tot tijd doken in de daaropvolgende eeuwen bij
extreem laagwater restanten op. Onderzoek naar
dit Domburgse heiligdom heeft zich tot nu toe
altijd op de bewaarde stukken geconcentreerd.
Wellicht kunnen de nauwkeurige tekeningen van
Hendrik van Schuylenburgh die zich in de Zelandia
lllustrata bevinden en waarvan slechts een deel in
prent werd uitgebracht, nog het een en ander toe
voegen aan onze kennis van deze Romeinse ere
plaats.
De Zelandia lllustrata als beeld van het verleden
Beeldmateriaal uit de Zelandia lllustrata wordt
regelmatig gebruikt om de topografie van Zeeland
in het verleden weer te geven. Tekeningen, prenten
en oude foto's geven informatie over het voorko
men van gebouwen, straten, steden en landschap
pen. Dergelijke afbeeldingen kunnen echter niet
altijd zonder slag of stoot als waarheidsgetrouwe
weergaven worden aangemerkt. Een potloodteke-
NEHALEiMlAE
I Livstivs- satto et
I j L SECVNDIVS MODE RATVi"
F RATRES v S L M-
8
Zl digitaal
