7mmA UT bdrfi
ïv/ffrt.v'.iil.W
rt Jrjrinnnrt Jrr
te-j5:§sCyi®56
-
'±i\ScA.
->W Kirmr C.
§;ur^emtt> gnufttofc
erjc^fungDec Sftacfjfigcn fcnt> fc&ettrcfflt(fj»
clj/umada Ö'((jlffcrt/ t>cr SjZligtnDcn Edl. Herrn Sta
ten, tmbermbtltil Dcs'^ot^r6.Piintzcn Mauritij
Sftf ifobitEdle Generale Herin Staten bfr tifrrinigter! JJlorliw
(icngcfcfcn/ bas Dee Ertzhcnzog Albcrms nicljtablieffcic
tóngerfc Stoffer gtralt anf Die flan Oftendc juge&wucfjcn f
cn&lic^lirfur^'f'/trrourEKfiicftlbt burc$ fnngcbrr jciunodjcro*
been vnb in feirtc gicalt 6:»ngen$1116nungemclicëtaicroubet
langroirigcn C&eldgcrung ju cmfcejen/ ftabett fietunb ftalbm 21pi(«
lie tin grojfc Ainuda feBiffe/rnbermbelch bC6 ./jorfjgr&oinE Prints
Mauinij von Kaflauvv jugcrufkl/ rmb ben Hertzog (foe6mUi>
gftefj wereran Oct <2Jcfdgcnntg aufju riten vnb manlic^ju rnlfc-
tjen. -Oberftes bar nit ju fommen mocfjlc/ jfjmaufefocmanbcm
forictfifcfcaffrn gc&cn/ baf er fern furnemmen folicvatm
bem/ vnb cirnnbcr Ovteeerftcfj fn6 geflest gicftcn/vnb affo genotigt
fcin bit ©MtOflendc juverlalftn.
Sufoldim rnb finb in .ftpUaitb/ gccianb vnb \OticfTanb jirifo
- fefjj blic vrttvicr «Saufcnt frfjiffcarTCfbri/iwidjcrubeg fnrncn funfi
fur Slozbic^i i|?be(?im(n>osbcn/gtiiibeiinii( .Rricgevohf 311 guf
onbju pfeoey onb aUn&anb £rirg6 pnjjrnmctHcn/aUêeljiff-
biaggen/-»M6iu00?/©tfi5utj/®?unition/l:are^c//)Urbcn/3Ba<
gen/ Pfcrbrneben groffe racngc fdtflein vm& nn( trbc }u fullcn
ntbrn vbtwggn>fft<mjaj}f -fin'egs ^nfrutmtiic nil aü< niuglie^
jiinje^cien.
<£e§a&cr/»t^ aucfj in Defer Armada Degebtneingtoffegiianif'
trie bcrpiotonbiKt ober ©ocicferfcfjiffcrctftfjcvm&i&KBcrbicnlt
rnbtoununmit jogtn.
QRit biftjArmada ober Fiona in r/nciM Cozpoze if? jfi:c Excell.
J".19- von Soibeeefit a&gcfiiFucn/ «nb fiir baf -feel;«en
fliibbef&iiK wib afrntuiben fommen/ba tin jeber (bem rsgciufei)
ju-lanbif? angen aber (Bic Excell. nc6tn onbem fumcmbftcn
-Qctm/ &abc f enten fuf ant -fanb flefci^t. 93nb jipifftficn ben 14.
mb aj.2fpatibe« itadjte nacijbcftijloffenadeliberation,fate
nwnim'tbeitförummcnf^iag geboten baf alle ©olbaeen auff feifr
Praffejufe^ffoieenfommen/ jutzzclefemcnb in eDiibbelburefi 1.
'Pfoieen vn!ju2lrmng&en alle offen gehalten trozben.
3nbcrÖ»zgmpunb(»mgefefiz 3. oze'n/fwf ffjie Excell.bzrimafil
befo&itnju ftiefftn/ toaranfnff Balb alie fegel aufaejoacn/onb mil
bemnozJfufiDer C£bbcilj:cn(>iiifFBnbcoiir6 voi beg Vlillingen,
Welpen onbiuyfcr-hafen,6eg nafteinageficfg von Blanckcnbcrg
genomiiKn/nbiniebcm nacijfluE jfnen ftBiffen vmbgcrotnt/ rnb
a'tic^mit oranber jtriflcBcn Welpen vnb CaCmdimS\Tarizen-
>.och arriviei/ba pe bin filben ®?ozgtn jbz Jtrieg6-vo(tï am -fame
3C|t(4ffia6en.
C3nb rcttiwli auff Cafzntt 2.fc|TcJe!tcnobtrGcfianlicntra»
- r<n/habenpibennetftcine vetlalTen gefiinbeti/bitanberterHoff-
üc Je genant/ljaben pe nnt ïreozt ober oertrag einbtf ommen naef»
- bem pc bas Scfcfuij gefef m/ vnb nit gefiozt hatien.
3P »oz t ggogi natft Coxic.mricBcf. fief» rbcrgtben ©tjantfi
- Catclina fatter ben gantjen tag beftfiojftn finb nber bes natftte
Parjufigciaufen/ wit nuch tfidten bicvonS. Philippe,ofmejfitcr
- Erccll.atifuriftmenoarten. 3(s bifgcfe^efienipjfze Exeell.imc
ai/e inaefit aufYfcndyek gejogtn/C6 rearimanfcheiem Parefe vnb
gtualtigc ScBrait}/ pnb a6cr vonfter Excel!, gejwungen trozben/
i,c?CII/^inber (affenbe 9. Jenbicii 11»a!bc ëartamv/1.
veiö.pucfen/ j©delingenZ)a lagen beg 700. aufetlefene ©ola
baten time voniBeie^en 7° in flizrr Exccll. bienfl anaenodlenrootbj.
•aMsflefj irriteriufltiragtn id im ®ueft mMiufPia tu leftn.
Landing' van vloot en leger op het eiland Cadzand, 25 april 1604, afgebeeld op de kaart van de grote tocht van het Staatse leger in Vlaan-
deren, onder prins Maurits. Graveur Petrus Kaerius. (ZA, Zei. III., Ill nr. 113)
verzameling van dertigduizend prenten voor het
Rijksprentenkabinet aangekocht.
De tweede grote verzameling historieprenten
was die van de Leidse aartsverzamelaar Bodel Nij-
enhuis. Na zijn dood in 1872 nam Frederik Muller
een deel ervan over, maar de meeste prenten, voor
namelijk nieuwskaarten, had Bodel toegevoegd aan
zijn cartografische verzameling die hij aan de
Leidse Universiteit naliet.
Ook de verzamelingen van de Rotterdamse
houthandelaar Abraham van Stolk en van de ban
kier Simon van Gijn zijn voor het nageslacht
behouden gebleven, respectievelijk in het Rotter
dams Historisch Museum en in het naar Van Gijn
genoemde museum te Dordrecht.
Frederik Muller staat ook aan het begin van de
discussie over het belang en gebruik van de histo
rieprent als beeldbron. Tegenover de contempo
raine platen stelt hij die welke later gemaakt zijn
en die een onjuiste voorstelling van dezelfde
gebeurtenis kunnen geven. Daarover zegt hij:
"Natuurlijk verdienen de gelijktijdige den voorrang.
De latere hebben geringe historische of kunst
waarde." Toch heeft Muller als verzamelaar aan de
verleiding geen weerstand kunnen bieden om open
plekken in zijn collectie op te vullen met niet-
eigentijdse, latere prenten.
De Leidse kunsthistoricus Henri van de Waal
wees in 1952 in zijn dissertatie op dit afscheid van
het strikt wetenschappelijk beginsel. Had Muller
maar vastgehouden aan het onderscheid tussen
gelijktijdige en niet-gelijktijdige prenten! Van de
Waal was de eerste kunsthistoricus die het de
moeite waard vond zich bezig te houden met de
grote hoeveelheid onbetekenende, niet-artistieke
historieprenten en schilderijen, die alleen maar als
plaatje bij de tekst, als illustratie werden gebruikt.
In zijn Drie eeuwen vaderlandse geschieduitbeelding
plaatste Van de Waal deze prenten in de tijd waarin
ze gemaakt zijn. Hij wees daarbij op het belang om
"de geaardheid van een cultuur na te gaan", van
waaruit het verleden werd verbeeld. Niet zozeer het
beeld van het getoonde tijdvak is van belang, als
wel dat van het tijdvak waarin dat gebeurde, of, om
Van de Waal zelf aan het woord te laten, "Wie een
landschap door een bril bekijkt, dient zich eerst van
de kleur der glazen te vergewissen."
Over het beeld van het 'uitbeeldende' tijdvak
20
Zl digitaal
