spronkelijk tweebladig'e kaart alleen het onderste
blad bewaard is gebleven. De overeenkomst in
tekening' en graveerstijl met de pendant van de
veldtocht van 1604 is evident, maar de overdaad
van afgebeelde details en handelingen is hier afwe
zig. Er is voor een andere oriëntatie gekozen. In
Aardenburg met de Mariakerk. (Detail van ZA, Zei. 111., Ill nr. 117)
plaats van het zuiden bij de pendant is het oosten
hier boven. Ook de schaal van de kaart is veel gro
ter en het afgebeelde gebied kleiner. Het zou te ver
voeren om uitvoerig op de minutieuze topografi
sche weergave in te gaan, maar één enkel detail
verdient er uitgelicht te worden. Dat betreft de
Mariakerk te Aardenburg, die vijftien jaar later zou
worden afgebroken om plaats te maken voor de
nieuwe omwalling. Duidelijk is de karakteristieke
west-facade met de twee torens te zien.
Bij de kaart horen stroken tekst, die rondom de
afbeelding gemonteerd kunnen worden. In het
daarin opgenomen impressum lezen we dat plaat
snijder Floris Balthasar zelf de uitgever is en dat hij
"dit werck" bij Adriaen Cornelisz te Schiedam in
1605 liet drukken. Daarbij moet worden aangete
kend dat onder de gegraveerde titel een ander
impressum is opgenomen, dat van de Haagse gra
veur en prentenhandelaar Hendrick Hondius (1573-
1650), wat erop wijst dat we hier te maken hebben
met een tweede, iets latere uitgave dan 1605. Ook
andere prenten van Balthasar zijn in tweede
instantie door deze Hondius uitgegeven.
Wanneer we de tekst doornemen, wordt het
duidelijk dat ook van deze toelichting in boekdruk
een gedeelte verloren is gegaan. Dat zijn onder
andere de legenda voor de nummering in de kaart
en het begin van het verhaal over de veldtocht.
Overigens zijn daarbij nog kanttekeningen te plaat-
Aenvvijfinglie op de af-beeldinghe der Stadt Sluys.
jfttbncco i.öcfc gucnlc begint bantbabcn-rpubettonbe£>tabt'totint£>h!pffchc-gdC..Wum.z.bicr
Ê0öeii3S!)cUgl)caecijt. De rïïai-crciiDeyer&tiibtlfups. jptuu.+.ljietiUesDc Dtciclt *a.s.tjet
«rafteei. jjfcum.6.be \0oojt naecgfone. Jjfeum.7 een ^Doozt bic rtf-gljebznfcen ie bjeban (teen glje;
mtec)eltüjap/iwecMDenbuccl). Jiium.s een$itipfHeninöcSjöDc naer'Aapfcljticcc. jjtum.g.r n
aft.mclguDat f'pn•C.vteücuticIjeeftDommaften boo? De }9oo;t naec<©ammc. jfiiim. i o. öcOSiitgglje
iianDc i>taot'tot tjctnicmuc Uèrcck oooz DeBjabeit. &um.i 1. narij em^Doojt ten UicHcit b.atöe
.ijicr perft liet ouDrsüaiteeigijcIcglicn. j^unt.i 3 .ecnTSjnggbcfcnnoazDroaflni.
itiDc j&rabc;nnbecilroighc4irbni baccbooztgDiiigljehedc ótratcnban gjitpfm glieriarnheb;
beti/ bod)ücBjeeiCHStaten hebben Defe Jnaör(naectjacr gocöegljelnooiue)beel berbetert/ moe
Inertie narij alle üaeghe mcecbet bctimntrctjizlcks Dat ren groot nnDecfrhepDt 1» tnffchni bc ftcboi
öiebtii iBpanbt heeft Uietrüebri gant enbeberbailcn bacrrnregheu be (teom ottDcr Dr rcgirrutghe
banöe <£ibcic moghsnör ötetcu StatencnOcfpitDcc ^mctlycftc^ctllmriebcilwctm/enDtiicmcii
Doo^oDeg^cuaöcöaegliisfhbioe,
DePe Caeite is ghemaedt op Pyn maet met ^roorc kollen ende arbeydeftot gherief
van de E.M.Heeren Staten) by Floris Balrhalarfz Plaët-fnijdcr, vvoonende inden
Nobel inde Chooiitract tot d l f die dit Werck wtgheeft ende doet druckcn
TOT SCHIEDAM,
By Adriaen. Cornelilz,vvoonende opdc Cruys-ftraec.
Anno lóoy.
Deel van de lekst van de beschrijving van het beleg en verovering
van Sluis door prins Maurits, 25/04/1604 - 19/08/1604. (ZA, Zei.
111., Ill nr. 117)
sen. Zo vraagt de auteur, nu ook in de tekst, aan
dacht voor de monumentale Mariakerk van Aar
denburg: "van de kerek staet de muragie, is van
architecture zeer wel ghedaen ende weerdt om te
besien." Elders blijkt dat er tussen de regels een
plaats opengelaten is voor een bijkaartje van de
nieuwe vestingwerken van Sluis, die kort na de
inname werden aangelegd. Omdat dezelfde tekstge
deelten erop voorkomen, moet dit wel het hierbo
ven vermelde raadselachtige kaartje uit de Atlas
van Stolk zijn.
Zowel in de gegraveerde titel als in deze
gedrukte toelichting wordt verwezen naar nieuwe
vestingwerken bij IJzendijke. Op de nieuwskaart
van de Vlaamse veldtocht in Orlers' Lauren-crans
(1610), waarvoor hij het kaartbeeld van Floris
Balthasar heeft overgenomen, is een bijkaartje
26
Zl digitaal
