rui'WMi
afgedrukt van de oude en nieuwe vestingwerken
van IJzendijke, "quod est et quod fuit", zoals we
lezen in de gegraveerde titel. Het lijkt mij zeer aan
nemelijk dat Orlers niet alleen voor de hoofdkaart
van IJzendijke het voorbeeld van Balthasar heeft
gevolgd, maar dat we ook de bijkaart mogen her
leiden tot een voorbeeld dat in deze toelichtende
tekst was opgenomen. Zoals Westra heeft aange
toond, dateert het oorspronkelijk getekende plan
voor de uitbreiding van de vesting IJzendijke uit
1605, hetzelfde jaar waarin Balthasars nieuwskaart
werd uitgegeven.
De ontdekking van deze tot nu toe onbekende
historieprent van de belegering en inname van
Sluis in 1604 vormt niet alleen de kroon op het
onderzoek voor mijn kroniek-in-kaarten van 2004.
Ook is het een belangwekkende aanvulling op het
oeuvre van Floris Balthasar, zoals dat door Bodel
Nijenhuis en in Hollstein's Dutch and Flemish
etchings is beschreven.
Bronnen en literatuur
F. Muller, De Nederlandse geschiedenis in platen. Beredeneerde
beschrijving van Nederlandsche historieplaten, zinneprenten
en historische kaarten (Amsterdam 1863-1882), p. III-XVIII en
nrs. 1210, 1211 a en b, 1215 Ab.
JJ. Orlers, Den Nassauschen Lauren-crans. Beschrijvinghe ende
afbeeldinge van alle de victoriën (Leiden Haestens, 1610).
H.H.P. Rijperman, Resoluties der Staten-Generaal. Dertiende
deel 1604-1606 ('s-Gravenhage 1957), RGP 101, p. 521, 19
maart en 10 augustus 1604.
Zeeuws Archief. Archief Rekenkamer C. Rekeningen te lande
1603/1604. Inv.nr. 310. F. 403ro. Acquitten 1603-1604. Inv.nr.
319.1. Brief van Floris Balthasar.
S. Alpers, The art of describing. Dutch art in the seventeenth
century (Chicago 1983). p. 119-168. Vertaling: De kunst van
het kijken. Nederlandse schilderkunst in de zeventiende eeuw
(Amsterdam 1989), p. 152-205.
A.R. Bauwens en D. de Vries. Oorlog in het Land van Cadzand in
1604. Een stripverhaal van Floris Bo/t/rosor(Aardenburg 2004).
J.T. Bodel Nijenhuis, 'Over de Nederlandsche landmeters en
kaartgraveurs Floris Balthasar en zijne drie zonen', in: Het
Instituut5 (1845), p. 316-367. Herdrukt in: Acta Cartograp
hical (1970), p. 14-65.
Catalogus der uitmuntende en beroemde verzamelingen van
platen en teekeningen over de historie en topographie van
Nederland... nagelaten door Mr. J.T. Bodel (Amsterdam F.
Muller Leide E.J. Brill 1873).
Entoen.nude canon van Nederland. Rapport van de Commis
sie Ontwikkeling Nederlandse Canon (Den Haag 2006), 3 dln.
A.C. Eijffinger, 'Prent en puntdicht (Grotius' Maurits-Epigram-
men', in: Oud Holland92 (1978), p. 161-206.
J.F. Heijbroek, 'Frederik Muller (1817-1881) en zijn prenten-
verzamelingen', in: Bulletin van het Rijksmuseum 29 (1981),
p. 9-29.
J.F. Heijbroek (red.), Geschiedenis in beeld (Zwolle 2000).
Hollstein's Dutch and Flemish etchings, engravings and wood-
cutsca. 1450-1700. VolII(Amsterdam 1950). Floris Balthasar
nr. 9.
B. Kempers (red.), Openbaring en bedrog. De afbeelding als his
torische bron in de Lage Landen (Amsterdam 1995).
C. Koeman, 'Krijgsgeschiedkundige kaarten', in: Armamentaria
8 (1973), p. 27-41.
N. Orenstein, The new Hollstein. Dutch and Flemish etch
ings, engravings and woodcuts 1450-1700. Hendrick Hondius
(Roosendaal 1994).
N. Orenstein, Hendrick Hondius and the business of prints in
seventeenth-century Holland (Rotterdam 1996).
W.S. Linger, Catalogus van de historisch-topografische atlas
van hetZeeuwsch Genootschap der Wetenschappen. Derde
deel. Historie en leven (Middelburg 1950), nrs. 113 t/m 122.
D. de Vries, Oostende verloren, Sluis gewonnen, 1604. Een kro
niek in kaarten. (Leiden 2004), nrs. 2, 3, 5.2, 14, 15 en 16.
H. van der Waal, Drie eeuwen vaderlandsche geschieduit-
beelding 1500-1800. Een iconologische studie ('s-Gravenhage
1952), 2 dln.
F. Westra, 'Bestaan er getekende militair-topografische kaar
ten of vestingplannen van Simon Stevin?', in: Caert-Thresoor
11 (1992), p. 82-86.
K. Zandvliet, 'Kartografie, Prins Maurits en de Van Berckenro-
des', in: K. Zandvliet (red.), Prins Maurtits' kaart van Rijnland
en omliggend gebied (Alphen aan den Rijn 1989), p. 17-50
K. Zandvliet (red.), Maurits, prins van Oranje (Amsterdam;
Zwolle 2000), p. 77-83, 230-238.
Zl digitaal
27
