Zelandia lllustrata en Geert van Oorschot
De Zelandia lllustrata (ZI) en Geert van Oorschot
hebben niets met elkaar te maken, ook al zijn de
historisch-topografïsche atlas van het Zeeuws
Genootschap en de in Vlissing'en geboren uitgever
paradepaardjes van en voor de provincie. In dit
nummer krijgt de ZI ruime aandacht en Van Oor
schot hierna slechts in de marge. Daarover in de
laatste alinea van deze verhandeling meer.
Een groot deel van dit nummer is gewijd aan
de Zelandia lllustrata. Sinds kort is deze atlas digi
taal te raadplegen via de website van het Zeeuws
Archief. Om die belangrijke ontwikkeling te marke
ren, organiseerden het genootschap en het archief
op 18 december vorig jaar een symposium. De bij
dragen daaraan volgen hierna. In een speciale afle
vering' van de rubriek genootschapszaken schetst
beeldredacteur Leo Hollestelle de betekenis van de
ZI en geeft hij een impressie van het symposium.
Wat doet een artikel over Oeg'stgeester dakpan
nen in ZeelandCultuur-historisch gids Betty Blik-
man-Ruiterkamp geeft daarop antwoord in een arti
kel dat misschien niet bruist van de spanning, maar
dat wel een duidelijke inventarisatie biedt van dit
onbekende cultuurgoed. "Toch eens kijken hoe het
in mijn buurt zit met die dakpannen", zal menig
lezer denken. Leo Hollestelle raakte dusdanig door
het onderwerp gegrepen, dat hij de hele provincie
doorkruiste om adequate plaatjes te schieten.
De markt voor 'het Zeeuwse boek' is al langere
tijd niet best. Al langere tijd, dus obligate bespiege
lingen over de wereldwijde crisis die nu kennelijk
ook Zeeland heeft bereikt, zijn hier niet van toe
passing. Waar die terugval dan wel aan ligt, is
onduidelijk. De tegenvallende verkoopcijfers zijn in
elk geval niet te wijten aan de kwaliteit van het
gebodene, zoals onder meer blijkt uit de recensies
in dit blad. Die zijn doorgaans welwillend van
toon, hoewel in dit nummer een signalering is
opgenomen van een boek dat ronduit ondermaats
is. Af en toe moet echte narigheid naar de mest
vaalt van de geschiedenis worden verbannen.
Zeeland besteedt geen aandacht aan 'de canon'.
In een poging geschiedenis te populariseren, buite
len 'maatschappelijke' organisaties over elkaar
heen om lijstjes met belangrijke historische feiten
te publiceren, al dan niet via vage internetenquêtes
of peilingen onder 'deskundigen'. Zeeland doet aan
die onzin niet mee. Maar als lezers de behoefte
voelen om te beargumenteren waarom bijvoorbeeld
de Sint-Elisabethsvloed in 1421 erger was dan
'1953', zijn ze hierbij uitgenodigd hun mening ken
baar te maken.
Het Zeeuwse energie-, water-, internet-, etc.-
bedrijf Delta heeft zijn kwartaalperiodiek omge
doopt in Zeeland. Die - niet erg fantasievolle -
naam werd zeventien jaar geleden al door de eerste
redactie van dit periodiek bedacht. Dat is de eer-
tijdse amateurs niet te verwijten, maar een 'com
pany' met een heuse 'communicatieafdeling' had
toch wel beter uit zijn doppen kunnen kijken. Het
immer beschaafde genootschap heeft de baas van
Delta een protestbrief gestuurd.
Uitgever en schrijver Geert van Oorschot (1909-
1987) werd een eeuw geleden geboren in Vlissin
g'en. Zijn in Amsterdam gevestigde uitgeverij werd
na de Tweede Wereldoorlog wereldberoemd in
Nederland en wordt nog immer voortgezet door
zijn zoon Wouter. Als prozaschrijver timmerde Van
Oorschot aan de weg onder het pseudoniem R.J.
Peskens. (De voorletters verwijzen naar zijn favo
riete dichters Richard Minne en Jan van Nijlen, de
achternaam is die van een Vlissing'se anarchist.)
Van Oorschot was in het naoorlogse Neder
landse literaire leven een vooraanstaande figuur,
die - onder veel meer - toenmalige jongeren als
W.F. Hermans en Gerard van het Reve op weg'
hielp, een Russische bibliotheek begon en onver
moeibaar pleitte voor het werk van Multatuli. Als
Peskens schreef hij boeken over zijn jeugd in Zee
land, die later werden gebundeld in de kloeke dun-
drukuitg'ave Vlissingse verhalen.
Van Oorschot/Peskens was dus een markante
Zeeuw, maar wat doet de provincie naar aanleiding'
van zijn honderdste geboortedag? Niets! En wat
doen de bestuurders van zijn geboorteplaats? Niets!
Had Van Oorschot dan toch gelijk toen hij in zijn
latere jaren stevige kritiek had op zijn geboorte
provincie? Kennelijk.
Eric-Jan Weterings
Introductie
1
