Aanwinsten maart
G.G. Trimpe Burger-Mekking
Het Rotterdams Jaarboekje, tevens Jaarboekje van
het Historisch Genootschap Roterodamum (2008)
brengt als eerste artikel 'Het boekenbedrijf van de
zeventiende-eeuwse boekdrukker en boekverkoper
Joannes Naeranus (1634-1670), handhaver van de
drukpersvrijheid' (auteur A.H. Groustra-Werdek-
ker). De Nationale Synode, in 1618 in Dordrecht
bijeengeroepen om een eind aan de godsdiensttwis
ten te maken, legde uitdrukkelijk de orthodoxe leer
van Calvijn vast. Zo'n tweehonderd remonstrants
gezinde predikanten werden afgezet en velen
namen de vlucht naar de Zuidelijke Nederlanden.
Tot de vluchtenden behoorde ook de Vlaardingse
predikant Izaak Naerenus met zijn gezin. Op het
tienjarige zoontje Joannes moeten de gebeurtenis
sen na de Synode een blijvende indruk gemaakt
hebben. Hij is zich namelijk tijdens zijn werkzame
leven blijven inzetten voor de remonstrantse zaak
en de vrijheid van meningsuiting.
H. Kaal beschrijft het verloop van vier liberale
burgemeestersbenoemingen in de eerste helft van
de twintigste eeuw in Rotterdam. In Rotterdam, dé
arbeidersstad van Nederland, rees in brede kring
verzet tegen het Haagse benoemingsbeleid. De dis
cussies rond deze benoemingen werpen licht op de
politieke verhoudingen in Rotterdam en op de poli
tisering van de benoemingspraktijk.
Over een 'Schandaal in Rotterdam. Waarom
dominee Johan Hendrik Munnikhuizen boekverko
per werd' vertelt R. van Vliet.
P. Tammes behandelt 'Het ondernemingsleven
van Salomon Frenk (1915-1999)'. Eerst wordt het
leven van Salomon tot het eind van de Tweede
Wereldoorlog beschreven, dan hoe hij zijn leven na
de oorlog weer tracht op te bouwen en daarna
komen zijn zakelijke activiteiten uitgebreid aan de
orde. Het ondernemerschap van Frenk geeft een
beeld van de ontwikkelingen in de naoorlogse
vleeshandel en scheepsbevoorrading'. Zijn enorme
privéarchief is na zijn overlijden aan het Rotter
damse gemeentearchief geschonken en biedt een
goed inzicht in zijn activiteiten.
In 2006 organiseerde de Koninklijke Academie
voor Nederlandse Taal- en Letterkunde een collo
quium over 'Taalpolitiek, taaiplanning en taalge
bruik in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
(1814-1830)'. De Verslagen en Mededelingen (2007,
1) van de academie bevat de teksten van de lezin
gen op dat colloquium, aangevuld met een artikel
van G. Steil over de taalsituatie in het groothertog
dom Luxemburg onder Willem 1.
De 'Invloed van Franse grammairiens op de
leermethoden voor het Nederlands in de Waalse
provincies' is geschreven door G. Janssens. Daarna
g'aat R. Lousberg' in op kenmerken van het vreem
detalenonderwijs in de periode volgend op die van
het Verenigd Koninkrijk, in de jaren 1830-1850.
'Taalgeschiedenis over de grenzen heen. De taalpo
litiek van Willem I en het Noorden' is van de hand
van G. Rutten. Uit veel artikelen blijkt dat de
bedrijvigheid van koning Willem I en zijn ministers
Van Maanen en Falck om de landstaal in de Zuide
lijke Nederlanden in ere te herstellen van grote
betekenis is geweest.
Traditie, Tijdschrift over alledaagse dingen, tradi
ties en rituelen (2008, 3) bevat veel nieuwtjes over
'kinderrijmen'. Kinderversjes blijken vaak een
andere achtergrond te hebben dan wij weten. Als
mensen niet helemaal meer begrijpen wat er met
oude teksten precies bedoeld wordt, ontstaan er
gemakkelijk varianten. Veel kinderen zullen bij het
liedje 'Moeder moeder de beer is los, hoor dat dier
eens brallen', niet denken aan het oorspronkelijk
bedoelde mannetjesvarken, maar aan een echte
wilde beer. En het bekende: 'Moriaantje, zo zwart
als roet, ging eens wandelen zonder hoed', is geen
racistisch versje, maar was eerst veel langer dan de
vier regels die wij nog kennen. Het heeft de trekken
van een sinterklaaslegende, waarbij Sint probeert
plagende jongens op te voeden door hen in de
inktpot te duwen.
Verder stukken over kraamvrouwenkoorts, de
reinigende werking van water bij de doopplechtig
heid, de chocoladeletter en het overlijden en begra
ven in West-Friesland.
De gemeente Den Haag zond een prachtig" uitge
voerd boekwerk: De archeologie van Den Haag,
Aanwinsten
41
