I
hebben. Dat iemand een gebeuren van nabij moet
hebben meegemaakt om er goed over te kunnen
vertellen en oordelen, is natuurlijk onzin. Vaker is
het tegendeel waar: de onderzoeker moet een
zekere afstand tot zijn onderwerp kunnen innemen
om het in een enigszins verantwoord historisch
perspectief te kunnen plaatsen. Van een actievoer
der als De Schipper kunnen we deze afstandelijk
heid echter niet verwachten.
De schrijver besteedt aandacht aan de Watersnood
ramp in 1953, de plannen tot afsluiting van de
Oosterschelde die al van vóór de Ramp dateerden,
de installatie van een deltacommissie die zich
moest buigen over de afsluiting van de Ooster
schelde, de totstandkoming en aanvaarding van het
Deltaplan, om uiteindelijk uitgebreid in te gaan op
het verzet tegen de afsluiting. De tegenstanders
hadden het zeker in de begindagen niet gemakke
lijk. Vrij algemeen was de publieke opinie vóór
afsluiting. Voor Rijkswaterstaat stond twijfel gelijk
aan heiligschennis.
Critici als Bram Drinkwaard (bestuurslid van
het Zeeuws Genootschap), Albert Lockefeer (burge
meester van Hulst) en Jan Loeff (oud-hoofdredac
teur van de Waterkampioen) bleven echter lange
tijd roependen in de woestijn. Zij konden welis
waar genoeg argumenten aandragen tegen afslui
ting, ze slaagden er niet in een groot publiek te
bereiken. De Schipper weet precies waaraan dat
lag. Als 'elitair-intellectuele antiafsluitingsbewe-
ging' waren ze volgens hem niet in staat de
publieke opinie te beïnvloeden. Van 'keurige, pijp
rokende heren' kon niet worden verwacht dat ze de
straat op gingen. In Yerseke waren echter in 1970
wel mensen bereid actie te voeren. Was het verzet
in dit dorp tegen de afsluiting tot dan toe groten
deels beperkt tot vissers en oester- en mosselkwe
kers die hun broodwinning in gevaar zagen komen,
in 1970 besloot een groep jongeren (niet ouder dan
17, 18 jaar) uit het dorp dat de maat vol was.
Het bezoek van de minister van Verkeer en
Waterstaat aan Middelburg grepen ze aan om
stickers te plakken voor een Open Oosterschelde.
Bovendien werd een brug die door de minister zou
worden geopend, beklad. Het was de eerste actie in
een lange reeks en het was volgens de schrijver de
feitelijke geboorte van de Aktiegroep Oosterschelde
Open. De Schipper: "Waar de Zeeuwse vissers, kri
tische wetenschappers en de Studiegroep Ooster
schelde in geen tien jaar in geslaagd waren, lukt
een stel langharige snotjongens uit Yerseke binnen
drie weken. Ze halen niet alleen de landelijke kran
ten, ook het toen nog zeer gezaghebbende tv-jour-
naal van acht uur vertoont beelden."
Het was de tijd van de ludieke acties en het
boek staat vol - barstensvol - van acties gericht
tegen de autoriteiten en tegen de PZC, die in de
ogen van de 'snotjongens' al te zeer aan de leiband
liep van het gezag. Met name journalist Kees van
der Maas moest het ongelden. Zo werden de ramen
van zijn huis volgeplakt met stickers die duidelijke
taal spraken: "PZC weg ermee" en "Met Van der
Maas in de Maas". De schilder- en plakacties, de
verspreiding van educatief materiaal, het organise
ren van gratis mosselmaaltijden voor duizenden
mensen, de ingezonden stukken in verschillende
kranten én de komst van de journalist Kees Slager
die voor de actiegroep het bruggenhoofd was naar
de landelijke media: dit alles zorgde ervoor dat de
actiegroep een breder draagvlak onder de bevol
king kreeg. Het begon zelfs tot fervente voorstan
ders van afsluiting door te dringen dat een afgeslo
ten Oosterschelde tot een ernstige aantasting van
het milieu kon leiden.
In 1973 beloofde het progressieve kabinet-Den
Uyl een hernieuwd onderzoek naar de Ooster
schelde. Het betekende een tastbaar succes voor de
actiegroep en een openlijke aanval op de machts
positie van Rijkswaterstaat. De in augustus 1973
door minister Westerterp geïnstalleerde Commissie
Oosterschelde ging kijken of er een compromis
mogelijk was tussen een open en een afgesloten
Oosterschelde. Een open Oosterschelde met ver
hoogde dijken was echter geen optie. Er was in
1973 al zoveel geld besteed aan de dam die toen al
voor meer dan de helft was gebouwd. In maart
1974 bracht de commissie haar advies uit: er zou
een tijdelijke doorlaatbare blokkendam komen die
het getij in toom moest houden, waarna een storm-
46
Boekbesprekingen
