vloedkering kon worden gebouwd. De extra kosten
bedroegen 1,6 miljard, de totale bouwtijd werd
berekend op 19 jaar. Volgens De Schipper bete
kende het rapport van de commissie een mijlpaal
in de geschiedenis. Bijna jubelend schrijft hij: "Het
stopzetten van de Deltawerken is voor Nederland
welhaast een revolutionaire gebeurtenis; nooit eer
der dwongen gewone burgers Rijkswaterstaat ertoe
een project stil te leggen, en, spectaculairder, om
een deel van het uitgvoerde project te slopen."
De uiteindelijke oplossing - de constructie van
een pijlerdam - kwam nog veel duurder uit dan de
commissie had gecalculeerd. In 1986, het jaar
waarin de dam gereed was, bleek dat de totale kos
ten op 7,8 miljard waren uitgekomen.
AI met een uitermate duur project waarvan
men zich achteraf gezien kan afvragen of het zijn
prijs waard is geweest. Terecht stelt de schrijver dat
de dam weliswaar heeft geleid tot een verhoogd
veiligheidsgevoel bij de bewoners van de Schelde-
delta, twijfelachtig is of dit opweegt tegen de vele
nadelen die men had kunnen voorzien, zoals
blauwalg, kustafslag, wegzakkende zandplaten en
geldverslindende acties om de Oosterschelde
gezond te houden.
Paul de Schipper heeft een mooi en buitenge
woon onderhoudend boek geschreven, dat een uit
stekend beeld geeft van de jaren zestig en zeventig
van de vorige eeuw, toen er voor het eerst op grote
schaal geschopt werd tegen het 'establishment'.
Twee decennia die niet alleen in de grote steden in
het land voor het nodige tumult zorgden, maar die
ook in het 'stille en afgelegen' Zeeland tot veel
beroering hebben geleid. Zeker voor mensen die
deze jaren bewust hebben meegemaakt, biedt het
verhaal van De Schipper veel interessante, want
herkenbare, feiten. Maar ook scholieren en studen
ten kan ik het werk van harte aanbevelen. Het is
voor hen niet alleen interessant om te weten wat er
toen in Zeeland speelde. Wat de acties voor een
open Oosterschelde zo boeiend maken, is dat veel
jongeren van toen bezield waren, in een maakbare
samenleving geloofden en niet bang waren om de
handen uit de mouwen te steken om hun idealen te
verwezenlijken. Dit enthousiasme en idealisme lij
ken nu - ruim drie decennia later - wat te zijn
geluwd en dan druk ik me nog voorzichtig uit.
De vele feiten waarop de schrijver de lezer trak
teert geven het boek echter ook iets langdradigs.
Voor mij had het boek dan ook een stuk korter
gekund. Om te beginnen had De Schipper een aan
tal paragrafen waarin hij de Ramp en de geschiede
nis van Yerseke beschrijft, beter achterwege kun
nen laten. Daarover is immers al genoeg
geschreven. Bovendien had de schrijver minder
mensen aan het woord moeten laten, minder in
herhaling moeten vallen (zo wordt tot viermaal toe
vermeld dat Drinkwaard bioloog was) en vaker met
samenvattingen moeten komen. Nu ontbreekt de
analyse en overheerst het detail te veel. Het lijkt
erop alsof geen feit onbesproken blijft. Heel veel
mensen laat De Schipper aan het woord en ieder
een heeft uiteraard veel te vertellen, al is het alleen
maar om de gal te spuwen over allerlei onverkwik
kelijke zaken die in de strijd om een open Ooster
schelde hebben gespeeld en soms nog steeds pijn
doen. Niet alleen politici als W. Drees jr. ("een ordi
naire zieltjeswinner die, eenmaal in het regerings
pluche gezeten, alle beloften vlot vergeet") en H.
Eversdijk (spottend Ever dyke genoemd) krijgen de
wind van voren. Geen goed woord heeft actievoer
der Frans Stobbelaar over voor de opstelling van
Het Zeeuwse Landschap. De "groene maffia" noemt
hij ze: "Die lui hebben nooit geschilderd of geplakt
of al die zaaltjes afgesjouwd. Toen zag je ze niet,
maar later stonden ze ineens vooraan." Kees Slager
is in zijn kritiek nog uitgesprokener: "Het Zeeuwse
Landschap speelt nu de baas over de schorren. Zij
bepalen waar je in de Oosterschelde mag lopen. Dat
ze het lef hebben met zo'n verleden." Ook de woor
den van drukker Kees Zoeteweij, die de acties voor
een open Oosterschelde als geen ander in woord en
daad heeft gesteund, laten aan duidelijkheid weinig
te wensen over: "De Feldwebels van de groene
politie hebben het gezag over het landschap over
genomen. Zij bepalen waar je in de open lucht mag
zitten, waar je mag wandelen, ach man, ze zijn nog
erger dan Rijkswaterstaat destijds."
Leuk om te lezen, maar de schrijver had er
beter aan gedaan om ook de mensen van Het
Boekbespreki ngen
47
