mer. Wel nu dan groote God legt Uwe almachtige
genade, alleen vrije genade, oneindige genade nu
eens aan haar te koste. Gij die gezeg't hebt, daar
zij licht en daar was licht, kunt ook in deeze ziel
het licht scheppen. 0 entanuel Gods en Maria's
wonderzoon, Gij hebt immers een toonbeeld van
ontfermde liefde opgericht in dien moordenaar,
die Gij noch op Golgotha in het laatst van zijn
leven tot Uwe gemeenschap g'ebragt hebt.
"Wel nu o Jezus, Uwe hand is immers nog niet
verkort, dat Gij haar niet zoud kunnen verlossen
van den eeuwigen dood. 0 Heere haare zonden
zijn immers zoo groot niet, dan dat derzelve niet
zouden kunnen vergeven worden. Draag Uwe
verdiensten eens aan Uwen vader voor. Ach!
Mogten derzelve g'enoegsaam zijn om haar voor
eeuwig te kunnen verlossen. Zij heeft het immers
in haare onwetenheid gedaan, wel nu dan Heere
Jesus, genade! genade! en geen recht.
"Gedankt zij Uwe goedheid, dat Gij onze rech
ters verwaardigt hebt om getrouw te zijn. 0, zij
hebben haar met zo veel medelijden g'ehandelt. Ze
hebben haar met zoo veel medelijden den dood
laten aanzeggen. Ze hebben haare ziel zorgers
gegeven, die dag en nag't niet hebben opgehouden
om voor haare behoudenis te waken en om, waar
het mogelijk door haare vermaningen, haar noch
te recht te brengen. Wij danken U, dat Gij ze
handhavers hebt gemaakt van de beide tafelen
Uwer wet. Wij bidden U ook voor haar lang leven
en goede regeering. Wij bidden U ook voor hem,
die de justitie ten uitvoer zoude brengen. Geef
hem de nodige ondersteuning' in zijn gewichtigen
post. Laaten alle de geenen, die aanschouwers
zijn, doch aansien en God bidden, van wat gods
dienst, staat of betrekking' hij is, dat God hem
gelieve voor deeze en diergelijke ongerechtighe
den genadiglijk te bewaaren.
"En nu Heere, zij haar genadig in Uwen zoon,
genade, o God, genade! Zie haar aan in den borg
en schenk haar vergeving van alle haare zonden.
Zie ons alle aan in Uwen lieven zoon. 0! Vader!
"Onze vader, die in de hemelen zijt etc. etc."
Het gebed is een gecompliceerde tekst. Het oor
deel over Theodora de Steur is namelijk niet een
duidig. Aan de ene kant wordt een hard oordeel
over haar uitgesproken door de predikant en
ondergaat zij haar straf volkomen verdiend. Aan
de andere kant worden rechters ten tonele
gebracht die medelijden met haar hebben. In dit
artikel wil ik naar een verklaring' zoeken voor
deze tegenstrijdigheid. Waarom heeft de Middel
burgse predikant een tegenstrijdig beeld opgeroe
pen van de terdoodveroordeelde? Was het proces
tegen Theodora de Steur om een bepaalde reden
omstreden?
De tekst van een soortgelijk g'ebed is overge
leverd. In 1746 werd in Amsterdam een zekere
Hendrina Wouters terechtgesteld wegens een dub
bele moord. Aan het proces en de daarop vol
gende executie werd een publicatie gewijd.6 Het
gebed, dat gehouden werd door dominee Adria-
nus Elsevier in de Vierschaar, voorafgaand aan
de executie, is opgenomen in de publicatie. Het
gaat hier dus niet om een publiek g'ebed, maar om
een gebed dat uitgesproken werd voor de schepe
nen, de terdoodveroordeelde en de schout. Het
vergelijkingsmateriaal blijkt overigens schaars,
want het gebed werd niet door officiële instanties
vastgelegd. We zijn dus afhankelijk van gelegen
heidspublicaties en van het toeval.
Het gebed op het schavot
Tijdens de periode van de Republiek was het
gebruikelijk dat vlak voor de executie van een
terdoodveroordeelde een gebed werd uitgesproken
op het schavot. Deze taak werd vrijwel altijd
opgedragen aan een predikant van de gerefor
meerde kerk. Het maakte hierbij niet uit tot welk
kerkgenootschap de terdoodveroordeelde
behoorde. Alleen in de zogenoemde Generaliteits
landen, zoals Staats-Brabant en Limburg, werd
het aan rooms-katholieke geestelijken toegestaan
om op het schavot een gebed uit te spreken.
In Middelburg werd een terdoodveroordeelde
voor de uitvoering van het vonnis in aanwezig
heid van het voltallige college van schepenen via
een binnenskamers gebed vermaand. Op het
schavot werd maar "een kleyne aanspraak off
gebed" gedaan.7 Dat gebed moest dus kort zijn.
Anders ging het net zo als die predikant die de
theologie eens kort wilde doorlopen en net aan
het genadeverbond was toegekomen toen de beul
toesloeg" en de aan hem opgedragen executie al
uitvoerde.8 De beul had zich blijkbaar aan een
tijdschema te houden en kon niet wachten tot de
predikant eindelijk klaar was.
Een predikant kon in de vakliteratuur voor
beelden vinden van een publiek gebed. Henricus
Ravesteyn heeft in de Ncisireer Gods twee
Kindermoord in Middelburg
59
