pleitte dat ze geprobeerd had om het lijk van het
kind te laten verdwijnen. De Hoog Baljuw eiste
dan ook de doodstraf, die via wurging op een
schavot, opgericht tegen de pui van het stadhuis,
uitgevoerd moest worden. De schepenen namen
deze eis echter niet over. Vermoedelijk gebeurde
dat omdat ze niet volledig waren overtuigd van
haar kwade opzet. Het kind was op de grond
gevallen. Cornelia Glas had bijvoorbeeld niet
geprobeerd om het te verstikken.2A
Het lijkt erop dat in het hierboven beschreven
register sommige vonnissen uitvoeriger werden
omschreven omdat ze juridisch gezien interessant
waren. Blijkbaar was dat niet het geval met Theo
dora de Steur. Haar proces was niet gecompli
ceerd. In het gebed wordt vermeld dat ze haar
kind van het leven heeft beroofd "zonder de min
ste kloppinge des gemoeds, maar integendeel met
de grootste gewilligheid." Dit was een van de
voorwaarden om de doodstraf te kunnen krijgen.
Het proces tegen Theodora was dus in juridische
zin niet gecompliceerd. De problemen rond haar
proces waren van een andere aard.
De Verlichting en kindermoord
Kindermoord werd in de periode voorafgaand aan
de Verlichting gezien als een religieus en seksu
eel misdrijf. De vrouwen die zich schuldig maak
ten aan kindermoord, waren zwanger geraakt
buiten het huwelijk. Dit feit alleen al was straf
baar. Zij bedreven ontucht en het kind dat ze kre
gen was voor hen alleen maar lastig. Door het uit
de weg te ruimen, konden zij hun ontuchtige
levensstijl voortzetten. Kindermoord was een
onnatuurlijke daad, gericht tegen de schepping
van God.
In de achttiende eeuw veranderde onder
invloed van de Verlichting het zelfbeeld van de
mens. Door de rede konden oplossingen voor pro
blemen worden gevonden. De mens was niet lan
ger voor zijn lot afhankelijk van de gunst van
God. Hij kon zijn lot in eigen hand nemen en de
maatschappij verbeteren. Kindermoord was niet
langer de daad van een individu, maar een maat
schappelijk probleem. Niet langer werd uitslui
tend naar de daad gekeken, maar ook naar de
maatschappelijke omstandigheden die de vrouw
kennelijk geen andere keus lieten dan haar
onecht geboren kind van het leven te beroven.
Het beeld van kindermoord als seksueel misdrijf
werd losgelaten. Belangrijk is dat de vertegen
woordigers van de Verlichting medelijden hebben
met de vrouwen die hun kind ombrachten.
De medicus Petrus Camper was als gerechte
lijk deskundige betrokken bij een aantal kinder
moordzaken in Amsterdam.25 Camper wijst op de
omstandigheden waaronder kindermoord plaats
vindt. De ongetrouwde aanstaande moeder zit in
een lastig maatschappelijk parket. De enige zonde
die zij heeft begaan, zo stelt Camper in 1774, is
toegeven aan haar natuurlijke drift tot voortplan
ting. De "ongelukkige vrijsters" zijn door listige
mannen vervoerd en ongewenst zwanger geraakt.
De man is vervolgens van het toneel verdwenen.
Daarnaast mogen vroedvrouwen pas hulp verle
nen als de man bekend is. Dat laatste is vaak een
probleem, zodat deze vrouwen zonder hulp moe
ten bevallen. De doop wordt in veel plaatsen
geweigerd aan onwettige kinderen. De doop wordt
alleen toegestaan als de moeder in het openbaar
is vermaand. De openbare schande werkte kin
dermoord dus kennelijk in de hand.26
Een recensent meldt na het lezen van het boek
van Camper dat een lezer met een gevoelig hart
zeker medelijden moet krijgen met de misleide
vrouwen.27 Camper wijst vooral op de onredelijk
heid van de maatschappij. Hij pleit in zijn betoog
voor oprichting van een provinciaal tehuis voor
vondelingen, waarmee volgens hem in Frankrijk
reeds goede ervaringen zijn opgedaan. De medi
cus pleit niet alleen voor verzachting van straf
fen. Hij wil kindermoord voorkomen door de
omstandigheden van de ongehuwde moeder te
verbeteren. Camper is niet tegen de doodstraf op
kindermoord. Hij is van mening dat naast kinder
moord ook het te vondeling leggen van kinderen
met de doodstraf bedreigd moet worden als het
tehuis voor vondelingen eenmaal is gesticht.20
Een tegenstander van Camper wijst op het feit dat
veel kindermoordenaressen geen onschuldige
gevallen vrouwen waren, maar tegennatuurlijke
monsters die bewust hun weerloze zuigeling had
den vermoord.29
Niet alleen in de Republiek werd gediscussi
eerd over de aanpak van kindermoord. In Duits
land werd in de tweede helft van de achttiende
eeuw een hevig debat gevoerd over de kwestie. In
het tijdperk van de Duitse Aufklarung was kin
dermoord een belangrijk thema. In april 1783 bij
voorbeeld, vermoordde de 24-jarig'e dienstmeid
Johanna Höhn haar eerstgeboren kind. In mei
62
Kindermoord in Middelburg
