ken met mijnen - zijn overleden. Ook de Belgi
sche gemeenschap in Vlissingen werd getroffen.
In het portaal van de rooms-katholieke Lieve
Vrouwekerk hangt een marmeren plaquette met
daarop de namen van twaalf in de oorlog omge
komen Belgische loodsen; ook twee ramen in de
kerk verwijzen naar hun lot.
Werkelijk bijzonder is echter dat in de stad
ook geallieerde strijders uit de Grote Oorlog
ruimschoots worden herdacht. In Vlissingen is er
- ook nu nog - een 'echt' geallieerd oorlogskerk
hof uit '14-'18. Het is vergelijkbaar met de talloze
erevelden in Vlaanderen en Noord-Frankrijk,
inclusief monument, vormgegeven en beheerd
door de Commonwealth War Graves Commission
(CWGC). Op het kerkhof liggen 34 Britten, drie
Fransen en vier Belgen begraven. Als compleet
oorlogskerkhof van de Eerste Wereldoorlog is het
uniek in Nederland.
Herdenken om te strijden!
Het ontstaan van het geallieerde oorlogskerkhof
in Vlissingen was geen Nederlands, maar een
Belgisch initiatief. Het kwam voort uit de groep
Belgische vluchtelingen die gedurende de oorlog
in de stad verbleef. Door hen werd op 20 oktober
1915 de Belgische Vaderlandsche Bond 'Herden
ken om te strijden' opgericht (ook wel de Herden-
kingsbond genoemd).3 De bond had tot doel om
het moreel onder de gevluchte Belgen op te beu
ren, en om steun en hulp te geven aan de eigen
Belgische en de geallieerde inspanningen in de
strijd voor "het verdrukte en gemartelde vader
land". Het laatste zou, aldus de drijvende kracht
achter de Herdenkingsbond Willem Geurts,
vooral tot uiting moeten komen in "het vereeren
onzer gesneuvelde broeders en het vereeuwigen
hunner nagedachtenis". De Herdenkingsbond
sloeg goed aan bij de Belgen in Nederland. Met de
hoofdzetel in Vlissingen meegerekend waren er
in 1918 in totaal veertien afdelingen tot stand
gekomen, met meer dan vierduizend leden.
In Vlissingen heeft de bond zich vooral gemani
festeerd in haar streven om een passende
begraafplaats voor gesneuvelde geallieerde strij
ders in te richten. Dit waren in hoofdzaak Britse
zeelui en vliegeniers. Op de Zeeuwse kusten
spoelden al van het begin van de oorlog slachtof
fers aan van torpedoaanvallen door Duitse onder
zeeboten op Britse oorlogsschepen. In een aantal
gevallen kon de identiteit niet meer worden vast
gesteld, slechts aan de resten van de kleding was
te zien dat het om Britse marinemensen ging.
De vliegeniers kwamen om bij bombarde-
mentsvluchten op Brugge, Zeebrug'g'e of Oostende.
Om de Duitse afweer te ontgaan werd, zowel op
de heen- als de terugreis, nogal eens 'per onge
luk' een route over het neutrale Nederlandse ter
ritorium gekozen. Als het dan misging - in lucht
gevechten, door luchtdoelgeschut, door motor
storing of oriëntatieproblemen - gebeurde dat
vaak boven Zeeuws-Vlaanderen." Sommige van
die vliegers kwamen in zee terecht en spoelden
later aan.
De bond begon haar actie in 1916. In dat jaar
werden opnieuw lichamen van Britse militairen
aan de kust bij Vlissingen gevonden, drie dit
maal. Zij werden door de gemeente op de gemeen
telijke Nieuwe Begraafplaats - later Vredehof
genoemd5 - ter aarde besteld; de graven werden
gemarkeerd met een eenvoudig houten kruis.
Hoewel dit allemaal correct en respectvol verliep,
vond de Herdenkingsbond in de persoon van
Geurts dat er meer moest worden gedaan voor
"degenen die voor België waren gevallen" en dat
het een plicht was om "ter eere van die roemrijke
dooden een altijddurend denkbeeld op te richten".
Geurts stemde dit af met het bestuur van de Her
denkingsbond en met de consuls van België en
Groot-Brittannië. Zijn voorstel kreeg de nodige
bijval en ook goedkeuring en steun van de Belgi
sche en Britse regering. Aan de gemeente Vlissin
gen werd gevraagd een stuk grond voor een kerk
hofvoor geallieerde militairen ter beschikking te
stellen. De Herdenkingsbond verbond zich ertoe
om op dat kerkhof een passend monument te
plaatsen.
Plannen en discussies
Het gemeentebestuur reageerde positief. Burge
meester en wethouders waren bereid om een deel
van Vredehof voor dit doel ter beschikking te
stellen en het zodanig" in te richten dat het een
afzonderlijke, waardige herdenkingsplaats zou
worden waar ook het toegezegde monument goed
tot zijn recht zou komen.
Het was een genereus aanbod van de
gemeente. Vredehof begon als gemeentelijke
68
Het geallieerde W01-oorlogskerkhof in Vlissingen
